چاقی و ناباروری
چهارشنبه 25 بهمن 1402
آمارها نشان داده‌اند که ناباروری یکی از هر هفت زوج را درگیر می‌کند. چاقی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر قدرت باروری اثر می‌گذارد. چاقی در جهان در حال افزایش است. در برخی کشورها حدود پنجاه درصد از جمعیت اضافه‌وزن دارند.
چگونه می‌توانم بفهمم که اضافه‌وزن دارم یا چاق هستم؟
روش معمول برای اینکه بفهمید اضافه‌وزن دارید یا چاق هستید، محاسبۀ نمایۀ تودۀ بدنی (BMI)است که نسبت قد به وزن را مشخّص می‌کند که به‌صورت قد برحسب متر، تقسیم بر مجذور وزن به کیلوگرم محاسبه میشود. یک نمایۀ تودۀ بدنی سالم بین 18.5 تا 25 است و بین 25 تا 29.9 به عنوان اضافه‌وزن و بیشتر از 30 به عنوان چاق دسته‌بندی میشود.
چگونه چاقی روی باروری مردان اثر می‌گذارد؟
- تعداد اسپرم‌ها: در مردان چاق تعداد اسپرم‌ها در مایع منی کاهش می‌یابد.
- حرکت اسپرم: چاقی منجر به کاهش حرکت پیش‌روندۀ اسپرم و اختلال در حرکت اسپرم میشود.
- DNA اسپرم: چاقی باعث شکسته‌شدن DNA اسپرم میشود و به این طریق به کروموزوم‌های اسپرم آسیب می‌زند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند، مردانی که میزان شکستگی DNA در اسپرم آنان زیاد است، خطر سقط جنین در همسران آنان افزایش می‌یابد.
- شکل اسپرم: برخی پژوهش‌ها گزارش کرده‌اند که در مردان چاق اختلال در شکل اسپرم بیشتر است.
چربی‌های شکمی و چربی‌هایی که دور احشای افراد چاق تجمّع پیدا کرده‌اند، باعث تغییر در سطح هورمون‌های مردانه و اختلالات هورمونی می‌شوند. در مردان چاق سطح هورمون‌های مردانه کاهش و در عوض سطح هورمون‌های زنانه افزایش می‌یابد و در نتیجه تولید اسپرم در این مردان با اختلال مواجه میشود. همچنین مردان چاق در عملکرد جنسی‌شان نیز اختلال دارند و همۀ این عوامل باعث میشود که احتمال پدر شدن این افراد کاهش پیدا کند.
در زنان چاق و دارای اضافه‌وزن داروی بیشتری برای تحریک تخمک‌گذاری باید استفاده شود و تعداد تخمک‌هایی که در این زنان پس از تحریک تخمک‌گذاری به‌دست می‌آید، کمتر است. میزان بارداری و تولّد نوزاد زنده به دنبال استفاده از روش‌های کمک‌باروری در زنان چاق و دارای اضافه‌وزن نسبت به زنان دارای وزن طبیعی کمتر است.
چاقی در زنان
اگر شما در تلاش هستید که باردار شوید، یا قصد دارید که باردار شوید، باید به این نکته توجّه کنید که داشتن اضافه‌وزن بر احتمال باردار شدن و داشتن یک نوزاد سالم اثر می‌گذارد و ممکن است مدّت زمان بیشتری طول بکشد تا باردار شوید. اگر تصمیم دارید که در چند سال آینده باردار شوید، وزن خود را تا رسیدن به اندازۀ طبیعی کاهش دهید و با این روش قدرت باروری خود را تقویت کنید.
در زنان چاق میزان ناباروری سه برابر بیشتر از سایر زنان است. در زنان دارای اضافه‌وزن و زنان چاق حتّی اگر دورۀ ماهانۀ آنان منظّم باشد، هر واحد BMI که به وزنشان اضافه شود، احتمال باردار شدن پنج درصد کاهش می‌یابد. این زنان حتّی اگر عادت ماهانۀ منظّمی داشته باشند، باز هم میزان عدم تخمک‌گذاری در آنان بیشتر از سایر زنان است.
چاقی از طریق چند سازوکار باعث ناباروری در زنان میشود:
- اختلال در رشد و تکامل تخمک‌ها در تخمدان خانم
- پایین‌بودن کیفیت تخمک
- کاهش میزان لقاح
- اختلال در تکامل جنین
- اختلال در لانه‌گزینی جنین.
از طرفی اضافه‌وزن و چاقی منجر به مقاومت به هورمون انسولین و افزایش سطح هورمون‌های مردانه در بدن زنان میشود که این عوامل نیز به نوبۀ خود باعث به‌‌هم‌خوردن تعادل هورمونی زنان و مشکلات تخمک‌گذاری، کاهش قدرت باروری و ناباروری می‌شوند. اختلال هورمونی -که در اثر چاقی ایجاد میشود- بر لایۀ داخلی رحم -که آندومتر نامیده میشود- اثر منفی می‌گذارد و در نتیجه باعث کاهش لانه‌گزینی جنین و افزایش میزان سقط میشود.
چگونه می‌توانم وزن خود را کم کنم؟
با یک برنامۀ غذایی سالم و ورزش منظّم شما می‌توانید وزن خود را به میزان مناسب برسانید.
