کیست فولیکولی تخمدان و علائم آن
دوشنبه 3 اردیبهشت 1403
کیست‌های فولیکولی تخمدان -که کیست‌های عملکردی تخمدان هم نامیده می‌شوند- در زنان در سنین باروری به‌طور شایع دیده می‌شود. بیشتر این کیست‌ها بدون درد هستند و غالباً به صورت اتّفاقی با سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند.
روند تشکیل کیست‌های فولیکولی درواقع بخشی از یک دورة قاعدگی طبیعی است. در طیّ یک چرخة قاعدگی در هر تخمدان یک فولیکول رشد می‌کند که در زمان تخمک‌گذاری در میانة چرخه، این تخمک بالغ و رسیده آزاد می‌شود و باروری را ممکن می‌کند. هر گاه به دلیل بی‌نظمی‌های هورمونی، این فولیکول آزاد شود، بزرگ‌تر می‌شود و کیست‌های فولیکولی بروز می‌کند.
عواملی نظیر استرس، سابقة سیکل‌های قاعدگی نامنظّم، افزایش وزن به‌خصوص تجمّع چربی در ناحیة پایین‌تنه و به‌کارگیری داروهای تحریک تخمک‌گذاری از شایع‌ترین علل بروز این‌گونه کیست‌های تخمدانی است. به‌علاوه در طیّ اولین سال‌های شروع دوره‌‌های قاعدگی و نیز در حول و حوش یائسگی به علّت عدم تعادل در سطح هورمون‌ها، بروز این نوع کیست‌های عملکردی تخمدانی شایع‌تر است.
کیست‌های فولیکولی معمولاً فاقد علامت هستند، امّا گاهی ممکن است بیمار با شکایت در تأخیر پریودها یا خونریزی غیرطبیعی واژینال مراجعه کند. کیست‌های بزرگ‌تر درد مبهم لگنی، احساس فشار، سنگینی و ناراحتی در ناحیة زیر شکم را با خود به همراه دارند و در موارد نادر، کیست‌های فولیکولی آن‌قدر بزرگ هستند که بر مثانه و روده‌ها اثر فشاری وارد می‌کنند، امّا اگر این کیست‌ها سبب پیچ‌خوردگی تخمدان و لوله‌ها شوند و یا دچار پارگی و به دنبال آن خونریزی در حفرة شکمی شوند، درد ناگهانی و شدید، تهوّع و استفراغ، تب، افت فشار خون، تعریق و بیقراری بیان‌کنندة یک وضعیت اورژانس پزشکی خواهد بود.
کیست‌های فولیکولی تخمدانی با سونوگرافی به‌آسانی تشخیص داده می‌شوند و در اغلب مواقع بدون درمان و خودبه‌خود برطرف می‌شوند. زنان در بیشتر مواقع از بروز چنین کیست‌هایی بی‌خبر هستند، امّا اگر این کیست‌ها تشخیص داده شوند و علائم هشدار را که در بالا اشاره شد، با خود به همراه نداشته باشند، تحت نظر گرفتن و درمان با یک یا چند دوره قرص‌های ضدّ بارداری توصیه می‌شود، ولی در موارد اورژانس، جرّاحی کیست‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
