چه کسی در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان و پستان است؟
دوشنبه 10 اردیبهشت 1403
بر اساس آمارهای جهانی، سرطان‌های پستان ارثی تقریباً ده درصد از همۀ انواع سرطان‌های پستان در زنان را شامل می‌شود. از هر هشت زن احتمال ابتلای یک نفر به سرطان پستان وجود دارد.
خانمی که سابقۀ خانوادگی مشخّصی از سرطان پستان یا تخمدان دارد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این سرطان‌هاست.
با پزشک و یا متخصّص ژنتيک در مورد سابقۀ خانوادگی خود مشورت کنيد. اين كار به شما کمک می‌کند که بدانيد تا چه اندازه سابقۀ خانوادگی شما مهم است..
داشتن سابقۀ خانوادگی سرطان به این معنی نيست که شما سرطان می‌گيرید! بسياری از عوامل، ازجمله سابقۀ خانوادگی و سن، احتمال ابتلای فرد به سرطان را افزایش می‌دهد، امّا سابقۀ خانوادگی به‌تنهایی دليل خطر ابتلا به سرطان نيست. دانشمندان هنوز تمام دلایلی را که موجب سرطان می‌شوند، نمی‌دانند.
سرطان پستان در مردان نادر است، ولی مردانی که ژن BRCA1 و BRCA2 را به‌صورت جهش‌یافته دارند، در معرض خطر ابتلا به سایر انواع سرطان هم قرار دارند. حتّی اگر مردی به سرطان مبتلا نشود، می‌تواند ژن‌های جهش‌یافتۀ خود را به پسر یا دخترش منتقل کند.
آیا آزمایش ژنتيکی برای تشخيص خطر بروز سرطان ارثی چيست؟
آزمایش‌های ژنتيکی پژوهش‌هایی‌اند که به دنبال ژن‌های تغييریافتۀ وراثتی می‌گردند که خطر ابتلا به سرطان‌های معيّنی را در شما افزایش می‌دهند. این نوع آزمایش‌ها نشان می‌دهند که آيا در يك خانواده خطر ابتلا از ژن‌ها منتقل شده است یا خير؟
آزمایش‌های ژنتيک بسيار پيچيده است، امّا تنها به یک نمونۀ خون نياز دارد. آزمایش بررسی خطر سرطان پستان و تخمدان شامل جستجو برای ژن‌های جهش‌یافتۀ BRCA1 و BRCA2 است. جستجوی یک ژن جهش‌یافته گاه چندین هفته طول می‌کشد، بنابراین نتيجۀ آزمایش بلافاصله آماده نخواهد شد.
فواید انجام آزمایش ژنتیک!
از مزایای آزمایش ژنتیکی با نتیجۀ منفی، اطمینان‌دادن و آرامش‌بخشیدن به فرد و خانوادۀ وی، همچنین جلوگیری از اقدامات پیشگیرانۀ دارویی و جرّاحی است.
فایدۀ انجام آزمایش ژنتیکی با نتیجۀ مثبت، درآمدن از بلاتکلیفی و گرفتن تصمیم درست و آگاهانه برای انتخاب اقدامات پیشگیرانه است.
- در مورد شيوۀ زندگی و معاینه‌های پزشکی خود تصميم بگيرید.
- گوش به زنگ خطر ابتلا به سرطان باشيد.
- تصميم بگيرید که تسليم جرّاحی کاهش‌دهندۀ خطر بشوید یا نه.
- به سایر اعضای خانواده اطّلاعات مفيدی بدهيد (مي‌توانيد نتيجه را با آن‌ها مطرح کنيد).
- بدانيد که چرا شما یا اعضای دیگر خانواده به سرطان مبتلا شده‌اید.
وجود سابقۀ سرطان پستان یا تخمدان در یک خانواده به‌خصوص در سنّ پایین‌تر از چهل می‌تواند دلیل خوبی برای انجام آزمایش ژنتیکی فرد مبتلا باشد. اگر فرد مبتلا دارای ژن معیوب BRCA1/2 باشد، همان تغییر اختصاصی می‌تواند یک تغییر شناخته‌شده برای سایر اعضای خانواده نیز باشد. در این شرایط نتیجۀ مثبت آزمایش ژن‌های BRCA1/2 نشان‌دهندۀ ارثی‌بودن آن و افزایش احتمال بروز سرطان‌های خاصّی ازجمله سرطان پستان و تخمدان است. نتیجۀ مثبت آزمایش صرفاً نشان‌دهندۀ احتمال خطر بیشتر برای بروز سرطان است، امّا قطعیت بروز آن را تضمین نمی‌کند، ضمن اینکه زمان ابتلای فرد به سرطان را مشخّص نمی‌کند.
عوامل مؤثّر در افزایش ابتلا به سرطان پستان یا تخمدان!
- سن: میزان خطر ابتلا با افزایش سن رابطۀ مستقیمی دارد. هرچه سن بیشتر شود، احتمال ابتلا به سرطان پستان یا تخمدان نیز بیشتر می‌شود. زنانی که دچار ژن معیوب BRCA1/2هستند، اغلب قبل از پنجاه‌سالگی به این سرطان‌ها مبتلا می‌شوند.
- سابقۀ خانوادگی: زنانی که یک عضو درجة اول (مادر، خواهر یا دختر) آن‌ها به سرطان پستان یا تخمدان مبتلا شده‌اند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این سرطان‌ها دارند. همچنین زنانی که بستگان درجة اول و یا دوم آن‌ها به سرطان رودۀ بزرگ مبتلا شده‌اند، احتمال بیشتری برای ابتلای آن‌ها به سرطان تخمدان وجود دارد.
- سابقۀ ابتلای قبلی به سرطان پستان و تخمدان: زنانی که قبلاً سرطان پستان داشته‌اند، احتمال ابتلای مجدّد آن‌ها به این سرطان یا سرطان تخمدان بیشتر است.
- آثار هورمونی: خانم‌هایی که شروع قاعدگی آن‌ها قبل از 12 سالگی و یا سنّ یائسگی آن‌ها بعد از 55 سالگی باشد، همچنین زنانی که اولین بارداری آن‌ها بعد از سی‌سالگی اتّفاق افتاده، احتمال بروز سرطان پستان در آن‌ها کمی بیشتر از عموم جامعه است.
- درمان با هورمون استروژن: زنانی که به دلیل جلوگیری از عوارض یائسگی از داروهای استروژنی، آن هم برای طولانی‌مدّت استفاده می‌کنند، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان دارند.
