ترس از بی‌حس نشدن دندان
پنجشنبه 18 آبان 1402
بیحسّی در درمان‌های دندانپزشکی به‌خصوص عصب‌کشی (درمان ریشه) نیاز اساسی است. یکی از ترس‌های رایج مراجعه‌کنندگان دندانپزشکی ترس از این است که حین انجام درمان درد داشته باشند و دندانشان بی‌حس نشود. گاهی اوقات این ترس به تجربه‌های ناگوار و ناخوشایند گذشته برمی‌گردد، مثلاً درمان‌های قبلی با درد همراه بوده است و مراجعه‌کننده خاطرۀ خوبی از درمان دندانپزشکی به‌خصوص درمان ریشه (عصب‌کشی) ندارد.
آیا دندان‌ها بی‌حس نمی‌شوند؟
دلایلی وجود دارد که ممکن است بی‌حس شدن دندان‌ها را با مشکل مواجه کند، امّا تقریباً تمامی این موارد قابل حل است. به‌جرأت می‌توانم بگویم که تمام دندان‌ها بی‌حس می‌شوند، بنابراین شما باید اطمینان داشته باشید که در دندانپزشکی معاصر در هر صورتی درمان با درد قرار نیست برای شما انجام شود، امّا در برخی افراد بیحسّی کامل ممکن است دیرتر یا دشوارتر به‌دست آید که در این افراد تمهیدات تخصّصی برای به‌دست آوردن بیحسّی مورد نیاز است. در درمان‌های ریشه بهترین فردی که تخصّص لازم را در سروکله زدن با این موارد دشوار دارد، متخصّص درمان ریشه یا همان اندودنتیست است. اندودنتیست‌ها دندانپزشکانی هستند که آموزش‌های ویژۀ تخصّصی دیده‌اند و تجربۀ بیشتری برای درمان این موارد دشوار دارند.
مواردی که ممکن است سبب شوند تا بیحسّی دندان‌ها بهدشواری به‌دست آید:
استرس و ترس: استرس و ترس از مهم‌ترین عواملی است که باعث می‌شود دندان شما بی‌حس نشود. با روش‌های کنترل و مدیریت استرس می‌توانید خیلی از موارد مشکلات بی‌حس نشدن را حل کنید. استرس و ترس با روش‌های مختلف ازجمله آزاد شدن موادّ محرّک درد در بی‌حس نشدن نقش دارد. در برخی موارد برای مدیریت استرس خود شاید نیاز به مراجعه به درمانگر یا حتّی نیاز به دریافت دارو داشته باشید. قضیۀ استرس و بی‌حس نشدن مسیری دوطرفه است، یعنی به دلیل ترس شما ممکن است بیحسّی به‌سختی به‌دست آید، به دلیل تجربۀ درد هم استرس شما هر بار اضافه‌تر می‌شود. این سیکل نیاز به شکسته شدن دارد که یک متخصّص درمان ریشه و در موارد خیلی حاد درمان دارویی و مشاورۀ روانشناسی می‌تواند این چرخۀ معیوب را متوقّف کند و درمان آرام‌بخشی را برای شما به ارمغان آورد. به‌طور کلّی افراد مبتلا به فوبیای دندانپزشکی بیش از بقیّه در معرض بی‌حس نشدن هستند. اگر قصد مراجعه به دندانپزشک دارید و می‌ترسید، به روانشناس مراجعه کنید.
بیماران با حملۀ پانیک: اگر سابقۀ حملۀ پانیک دارید، حتماً دندانپزشک خود را مطّلع کنید. در مراجعه‌کنندگان با این سابقه چون بیحسّی تداعی‌کنندۀ حالت‌های حملۀ پانیک است، ممکن است که از بیحسّی وحشت داشته باشند یا با بیحسّی حتّی حمله شروع یا تشدید شود. در این افراد ممکن است نیاز به تمهیدات پیش‌دارویی و ملاحظات خاصّی قبل از شروع درمان باشد.
ترس از خفگی به دلیل بیحسّی: بعضی از افراد ممکن است که خیال کنند با بی‌حس شدن مجرای گلویشان بسته می‌شود یا اینکه تنفّسشان مختل می‌شود. انواع مختلف بی‌حسّی‌های دهانی کوچک‌ترین اختلالی در تنفّس ایجاد نمی‌کنند. این اطمینان به شما داده می‌شود که شما تنفّس طبیعی خواهید داشت. گاهی ممکن است در بعضی از انواع بی‌حسّی‌های بلاک، ته گلوی خود احساس بیحسّی هم بکنید، امّا این حس کوچک‌ترین اختلالی در تنفّس به وجود نمی‌آورد. همچنین رفلکس بلع شما از ناحیۀ دیگری در خارج دهان منشأ می‌گیرد، بنابراین بلع شما هم به‌ندرت ممکن است مختل شود.
بیماران مبتلا به اعتیاد و بیحسّی: بیماران معتاد به موادّ مخدّر و الکل اغلب ترس زیادی از بی‌حس نشدن دارند. این قضیه البته در پژوهش‌ها هم بررسی‌شده است. موادّ مخدّری مانند کوکائین خاصیت بی‌حس‌کنندگی دارند و موادّ افیونی هم ضدّ درد هستند، امّا در افراد معتاد به دلایل فیزیولوژیک و روانی، مقاومت در برابر بی‌حس نشدن ممکن است ایجاد شود یا اینکه مدّت زمان بیحسّی را از زمان افراد عادی کمتر کند. کوکائین از برداشت نوراپی‌نفرین ممانعت می‌کند، روی دستگاه عصبی مرکزی هم بر تغییر حسّ درد تأثیر می‌گذارد، همچنین روی فشار خون هم اثر می‌گذارد. موادّ مخدّر به‌طور کلّی پاسخ گیرنده‌های حسّی و درد را تغییر می‌دهند، بنابراین ممکن است پاسخ بی‌حسّی‌هایی که روی این گیرنده‌ها اثر دارند هم تغییر کند؛ به‌علاوه اختلالات استرسی و فوبیا در میان افراد مبتلا به اعتیاد به موادّ مخدّر و الکل بیشتر است و شیوع بی‌حس نشدن هم در این افراد بیشتر است. اعتیاد بیماری خانمان‌سوزی است و نیاز به درمان دارد، ولی انجام درمان دندانپزشکی برای افراد مبتلا به این بیماری و بیحسّی کامل با روش‌های مختلف قابل انجام است و اعتیاد مانع از این نیست که درمان بدون درد برای بیماران انجام شود.
بیماران مبتلا به اهلرزدانلوس: اهلرزدانلوس یک بیماری از نوع اختلالات ارثی نادر بافت همبند است که در آن نقایص ژنتیکی موجب بروز مشکلاتی در تولید، ساختمان یا فرآوری کلاژن می‌شود. علائم آن افزایش محدود حرکات مفصل، شکنندگی و افزایش قابلیت ارتجاعی پوست است. تعداد افراد مبتلا به این سندرم زیاد نیست، ولی برخی پژوهش‌ها نشان داده که مبتلایان اهلرزدانلوس ممکن است که در درمان دندانپزشکی بهدشواری بی‌حس شوند؛ البته استفاده از بی‌حس‌کنندۀ متنوّع‌تر مشکل بیحسّی این بیماران را حل می‌کند.
مو قرمزها: افرادی که به‌طور ژنتیکی مو قرمز هستند، دیرتر و دشوارتر ممکن است بی‌حس شوند. همچنین درد بعد از درمان هم در این افراد ممکن است بیشتر باشد. به‌طور تیپیک افرادی که به‌طور ذاتی موی قرمز دارند و صورت آن‌ها کک‌مکی است و در اروپا بیشتر هستند، در این گروه قرار می‌گیرند. البته انواع بی‌حسّی‌ها و روش‌های تکمیلی بیحسّی مشکل این افراد را حل می‌کند و نباید نگرانی از بابت بی‌حس نشدن داشته باشند.
یکی از ترس‌های رایج مراجعه‌کنندگان دندانپزشکی ترس از این است که حین انجام درمان درد داشته باشند و دندانشان بی‌حس نشود. گاهی اوقات این ترس به تجربه‌های ناگوار و ناخوشایند گذشته برمی‌گردد، مثلاً درمان‌های قبلی با درد همراه بوده است و مراجعه‌کننده خاطرۀ خوبی از درمان دندانپزشکی به‌خصوص درمان ریشه (عصب‌کشی) ندارد.
ترس از درد بیحسّی
تزریق بیحسّی به‌طور کامل بدون درد نیست، ولی با کارهایی مانند قرار دادن ژل بیحسّی و تزریق خیلی آرام و روش‌های کنترل روانی کاری می‌کنیم که کمترین اذیّتی احساس شود.
بیماران دندانپزشک هراس و ترس از بی‌حس نشدن
ترس از عدم کنترل روی اندام‌ها و بدن و ترس از عدم کنترل روی درد در صورت بی‌حس نشدن، یکی از مهم‌ترین ترس‌های افراد از بیحسّی است. معمولاً به مراجعه‌کنندگان اطمینان داده می‌شود که هر موقع احساس درد یا ناراحتی داشتند، با علامت آنان کار متوقّف می‌شود و به هیچ‌وجه درمان با درد برای آنان ادامه پیدا نمی‌کند. حتّی قراردادهایی مانند بالا بردن دست بین دندانپزشک و بیمار وضع می‌شود تا بیمار از کنترل خود روی روند ادامه و توقّف درمان اطمینان حاصل کند.
تجربیات بد و منفی در گذشته بالطبع عامل تأثیرگذاری هستند، امّا با مراجعه‌های جدید و ایجاد رابطۀ خوب با دندانپزشک جدید این مشکلات برطرف می‌شود. صحبت قبل از جلسۀ درمان در مورد نحوۀ بیحسّی و کسب اطمینان از اینکه دندانپزشک همۀ تمهیدات را برای درمان بدون درد برای شما تدارک خواهد دید، کمک زیادی به کاهش نگرانی شما می‌کند.
تکنولوژی‌های جدید در بازار برای تزریق بیحسّی در چند سال اخیر عرضه شده‌اند، امّا هیچ‌کدام از این تکنولوژی‌ها فعلاً نتوانسته‌اند تأثیری مانند حذف تزریق یا افزایش چشمگیر اثر بیحسّی داشته باشند. درواقع با همان روش‌های تزریق کلاسیک هم تقریباً در تمام موارد بیحسّی کامل و درمان بدون درد قابل دستیابی است.
ترس از عوارض بیحسّی
بی‌حسّی‌های معمول عوارض شناخته‌شده‌ای ندارند و از کم‌عارضه‌ترین داروهای تولیدشده هستند. حتّی از بیحسّی رایج دندانپزشکی لیدوکائین می‌توان در خانم‌های باردار در تمام مراحل بارداری بدون نگرانی استفاده کرد. حالت تهوّع، گیجی، خواب‌آلودگی و... عوارض بسیار نادری هستند و ممکن است منشأ استرسی هم داشته باشند، بنابراین نباید عامل نگرانی شما از تزریق بیحسّی باشند.
چه کنیم که بیحسّی راحت‌تر و کاملی داشته باشیم؟
مهم‌ترین کار غلبه بر ترس و ایجاد کنترل بر نگرانی‌ها و افکار منفی است. اگر نگرانی‌های خود را با دندانپزشک در میان بگذارید، مطمئن باشید که توضیحات دندانپزشک کمک زیادی خواهد کرد تا نگرانی‌هایتان رفع شود. بیحسّی دندان شما ممکن و قابل انجام است.
شب قبل خواب کافی داشته باشید. وقت‌های دندانپزشکی خود را در مواقع پُراسترس یا زمانی که خیلی خسته یا بیمار هستید، تنظیم نکنید. اگر سابقۀ مشکلات بی‌حس نشدن داشته‌اید، حتماً به پزشک خود اطّلاع دهید. می‌توانید اگر منع مصرفی از نظر پزشکی ندارید، یک ساعت قبل از مراجعه یک مسکّن سادۀ بدون نسخه (مانند ایبوپروفن 400 میلی‌گرم) استفاده کنید.
