بحران نوجوانی را دریابید!
دوشنبه 15 آبان 1402
کودکان به‌تدريج بزرگ مي‌شوند و به دنبال استقلال و آزادي مي‌گردند، امّا در مقابل، والدين هر روز نگران‌تر مي‌شوند و در حالي که مي‌خواهند فرزندشان را زير نظر داشته باشند، حس مي‌کنند نوجوان آنان را پس مي‌زند و هر روز از آنان دورتر مي‌شود. اين پس‌زدگي در هر خانواده با توجّه به سطح فرهنگي و اجتماعي، خود را به يک شکل نشان مي‌دهد. بي‌توجّهي و حرف‌ناشنوي از والدين، دعوا و بحث کردن يا گوشه‌گيرشدن، همگي ازجمله نشانه‌هاي ورود کودک به دورة نوجواني است. نوجوانان معمولاً براي رسيدن به استقلال و اثبات توانايي‌هاي خود خواسته‌هايي دارند که گاه مورد پسند خانواده نيست و پدر و مادرها نمي‌توانند آن‌ها را بپذيرند يا نمي‌دانند با وجود خطرهاي موجود چطور آن‌ها را حل کنند و این مسئله مشکلاتی را برای آنان به وجود می‌آورد. در ادامه به این مشکلات و راه حلّ آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. فرزندمان رفقای ناباب دارد.
يکي از نگرانيهاي عمدۀ والدين ترس آنان از نوع دوستاني است که نوجوان انتخاب ميکند. نوجوانان بيش از آنکه با خانواده ارتباط داشته باشند و با آنان وقت بگذرانند، به سمت دوستانشان گرايش دارند، بنابراین در درجۀ اول خيلي مهم است که والدين نظارت کافي بر فعّاليت‌ها و دوستان فرزندشان داشته باشند تا او به اشتباه با فردي نامناسب ارتباط پيدا نکند، امّا اگر چنين اتّفاقي افتاد، به‌هم زدن اين دوستي کار بسيار مشکلي است.
راه حل
در صورتي که متوجّه شديد نوجوانتان با فردي نامناسب دوست شده است، به اين توصيه‌ها عمل کنيد:
خواستار قطع ارتباط نشويد: مطمئن باشيد در اين برهۀ زماني رابطۀ فرزندتان با دوستش بسيار قوي‌تر از رابطۀ شما با اوست. هيچ فايده‌اي ندارد اگر به فرزندتان بگوييد با فلان دوستت حرف نزن يا با او بيرون نرو؛ البته اين موضوع کاملاً منطقي و درست است که به او بگوييد از نوع رفتار يا لباس پوشيدن دوستش خوشتان نمي‌آيد، امّا آغازکنندۀ جنگ براي قطع ارتباط نباشيد؛ بايد هوشمندانه رفتار کنيد.
تقاضاي کمک کنيد: با يک بزرگ‌تر يا دوست نوجواني که روي فرزندتان تأثير مي‌گذارد، صحبت کنيد تا با فرزند شما همراه شود و او را به راه درست راهنمايي کند و خواستار قطع ارتباط او با فرد نامناسب شود. نوجوان شما به اين فرد اعتماد خواهد کرد و رازهايش را با او در ميان مي‌گذارد. مراقب باشيد و سعي نکنيد از تمام مسائل خصوصي او سر در بياوريد. کليات را بدانيد، امّا دنبال جزئيات نباشيد، زيرا کنجکاوي بيش از حد باعث خراب شدن رابطۀ نوجوان با فرد مورد اعتماد می‌شود.
2. فرزندمان همراه ما به مهماني و مسافرت نمي‌آيد.
خيلي از والدين از اين موضوع شکايت دارند که فرزندشان از یازده سالگي به بعد تمايل چنداني به شرکت در مهماني‌هاي خانوادگي از خود نشان نمي‌دهد، يا نسبت به مسافرت‌هاي دسته‌جمعي با خانواده بي‌علاقه است و مدام بهانه مي‌گيرد که مي‌خواهد با دوستانش باشد يا تنها در خانه بماند؛ اين مسئله بسياري از والدين را نگران ميکند، زيرا در چينن شرايطي آنان نمي‌دانند مثلاً اگر نوجوان تنها در خانه ماند، قرار است با چه نوع فعّاليتي خود را سرگرم کند؟ در فضاي مجازي به چه سايت‌هايي سر بزند يا قرار است چه نوع فيلم‌هايي تماشا کند؟ اگر با دوستانش باشد، با چه کساني در ارتباط است؟ اين دوستان اهل مصرف مواد يا مشروب‌هاي الکلي نيستند؟ هم‌جنس‌اند يا از جنس مخالف؟ تفريحات سالم را انتخاب خواهند کرد یا نه؟
راه حل
اگر نوجوانتان مي‌گويد که بودن با شما در مهماني يا مسافرت کسل‌‌کننده است، به نظرش احترام بگذاريد، امّا او را به حال خود رها نکنيد. شما باید از سنین پائین‌تر دوستانی را که با فرزندتان در ارتباط هستند، بشناسید و با خانواده‌های آنان آشنا شوید تا ببینید به لحاظ خانوادگی با شما تناسب فرهنگی و اجتماعی دارند یا نه؟ در صورتی که با شما دارای تناسب فرهنگی و اجتماعی هستند، رفت‌وآمد خانوادگی ایجاد کنید تا این ارتباط‌های دوستانه زیر نظر خانواده باشد. اگر به لحاظ مالی با شما اختلاف سطح داشته باشند، مشکلی وجود ندارد، امّا تناسب فرهنگی و اجتماعی مهم است. در این تفریحات خانوادگی در مکانی با فاصله با فرزندان خود می‌توانید بنشینید تا احساس استقلال نیز داشته باشند، همچنین می‌توانند در اردو‌های مربوط به مدرسه و نوجوانان -که مورد تأیید است- نیز شرکت کنند. سعي کنيد با تمام دوستان نوجوانتان آشنا شويد و به مرور آنان را بشناسيد. تمام افرادی که در نگاه اول بد به نظر مي‌رسند، واقعاً آنقدرها هم مشکل‌‌ساز نيستند. در موقعيت‌هاي خاص مثل جشن تولّد يا جشن پايان سال تحصيلي از فرزندتان بخواهيد چند نفر از دوستانش را دعوت کند تا دور هم خوش بگذرانيد. بعد از مراسم به او بگوييد که از ديدن دوستانش خوشحال شده‌ايد و دوست داريد باز هم آنان را ببينيد؛ به اين ترتيب مي‌توانيد روابط فرزندتان را تا حدّي زير نظر داشته باشيد. در صورتی که شما از سنین قبل از نوجوانی بر دوستان فرزندتان نظارت داشته باشید، با دوستان مناسب ایجاد رفت‌وآمد خانوادگی کنید، پذیرای دوستان فرزندتان باشید و شرایط ارتباط و تفریح او با دوستانش را فراهم کنید، در دوران بلوغ مشاهده می‌کنید که نوجوان شما سرکشی و طغیان کمتری از خود نشان می‌دهد.
کودکان به‌تدريج بزرگ مي‌شوند و به دنبال استقلال و آزادي مي‌گردند، امّا در مقابل، والدين هر روز نگران‌تر مي‌شوند و در حالي که مي‌خواهند فرزندشان را زير نظر داشته باشند، حس مي‌کنند نوجوان آنان را پس مي‌زند و هر روز از آنان دورتر مي‌شود. اين پس‌زدگي در هر خانواده با توجّه به سطح فرهنگي و اجتماعي، خود را به يک شکل نشان مي‌دهد.
3. فرزندمان روابط ناسالم دارد.
يکي از نگرانيهاي بيشتر والدين ارتباط فرزندشان با جنس مخالف يا جلب شدن او به سمت فيلم‌هاي غيراخلاقي است.
راه حل
براي نوجوان وقت بگذاريد و در مورد «عشق و علاقه» صحبت کنيد، امّا لزوماً به روابط جنسي اشاره‌اي نکنيد؛ بايد سعي کنيد روابط فرزندتان را زير نظر داشته باشيد؛ اگر نوجوان شما با دوستان خوبي باشد و تفريح‌هاي سالمي داشته باشد، دنبال فيلم‌هاي غيراخلاقي نمی‌رود. باید با فرزند خود به گونه‌ای رفتار کنید که در مطرح کردن تمامی مسائلش با شما راحت باشد و احساس ترس یا سرزنش نداشته باشد؛ در این صورت ناخودآگاه بیشتر کارهایش تحت نظارت شما قرار می‌گیرد و خطر کمتری او را تهدید می‌کند و پنهان‌کار نمی‌شود.
4. بيشتر نوجوانان وقت زيادي را پاي اينترنت و شبکه‌هاي اجتماعي صرف مي‌کنند.
راه حل
برای استفادۀ فرزندانتان از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی زمان مشخّصی معیّن کنید و به آنان بگویید که به این میزان در روز حقّ استفاده دارند. می‌توانید به‌طور غیرمستقیم نظارت کنید که به چه سایت‌ها و شبکه‌هایی سر می‌زنند، همچنين يادآور شويد تمام مسائلي را که در سايت‌هاي مختلف مي‌خواند، نبايد باور کند و بايد با ديد انتقادي به آن‌ها بنگرد.
راهکارهایی برای مشکلات نوجوانان
شناخت شخصیت نوجوان، ایفای نقش راهنمایی به جای دستوری
پذیرش بدون قید و شرط نوجوان، اعتمادسازی
برقراری رابطۀ دوستانه و عاقلانه
ارتباط کلامی؛ مقدّمۀ ارتباط عاطفی
تأکید بر محبّت و پرهیز از خشونت
الگوهای رفتاری والدین
پرهیز از مناقشه‌های خانوادگی
گوش دادن، تکیه بر نقاط قوّت و انتظار به اندازه
به نوجوان اجازۀ خطا کردن بدهیم
مشورت با نوجوان
فعّال بودن نقش پدر در تربیت نوجوان
