مشاورۀ قبل از بارداری را جدّی بگیرید!
سه شنبه 18 مهر 1402
در سال 2006 مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها مراقبت‌های قبل از بارداری را به این صورت تعریف کرد: مجموعۀ مداخلاتی که با هدف شناسایی و تغییر عوامل رفتاری، اجتماعی و بیومدیکال مربوط به سلامت زنان یا پیامدهای بارداری از طریق پیشگیری و درمان صورت می‌پذیرد.
سه هدف مشاورۀ قبل از بارداری عبارت است از:
- بهبود رفتار و دانش افراد قبل از بارداری
- اطمینان از شناسایی عوامل خطرساز و درمان آن‌ها
- کاهش خطرات ناشی از عواقب بارداری.
یکی از اولین فواید مشاورۀ قبل از بارداری پیشگیری از عواقب بارداری ناخواسته است. در صورت مشاورۀ درست معمولاً 50 تا 60 درصد از تعداد موارد بارداری ناخواسته جلوگیری می‌شود. از موارد دیگر -که در مشاورۀ قبل از بارداری بسیار مفید است- زمانی است که مادر مبتلا به دیابت است. اگر لقاح در زمانی صورت گیرد که کنترل قند خون مطلوب باشد، از اغلب عوارض دیابت روی جنین می‌توان پیشگیری کرد. حتماً باید زنان مبتلا به دیابت را به انجام مشاورۀ قبل از بارداری تشویق کرد. بهترین کار برای بررسی میزان کنترل مناسب قند خون، اندازه‌گیری A1C است که اگر طبیعی باشد، نشان می‌دهد که قند خون در طیّ شش هفتۀ قبل به‌خوبی کنترل شده است. اگر A1C مختل باشد، احتمال ناهنجاری جنین چهار برابر افزایش می‌یابد.
بیماری صرع نیز از مواردی است که مشاورۀ پیش از بارداری در آن بسیار مهم است. در زنان مبتلا به صرع مصرف اسیدفولیک باعث پیشگیری از ناهنجاری جنین می‌شود. اگر مادر داروی ضدّ تشنج مصرف می‌کند، بهتر است کمترین تعداد دارو و بهترین دارو از نظر عدم ایجاد عوارض جنینی برای مادر انتخاب شود. در مواردی که مادر در طیّ دو تا پنج سال اخیراً تشنّج نکرده، تشنّج از نوع ساده بوده و معاینۀ عصبی و هوش فرد سالم است و نوار مغزی طبیعی است، می‌توان داروی تشنّج را قطع کرد و بعد از یک دورۀ زمانی نسبت به بارداری اقدام کرد. در بیمار تالاسمی مشاورۀ قبل از بارداری بسیار مفید است و اگر زوج‌های در معرض خطر شناسایی شوند، حتّی می‌توان از تولّد نوزاد مبتلا پیشگیری کرد.
قبل از بارداری باید سابقۀ ایمن‌سازی علیه بیماری‌ها بررسی شود تا در صورت لزوم برنامه‌ریزی دقیق و مناسب برای تجویز واکسن‌ها و ایمن‌سازی علیه بیماری صورت گیرد. در طیّ بارداری استفاده از واکسن‌هایی که ویروس زنده ندارند، مانند کزاز، آنفلوآنزا و هپاتیت اشکالی ندارد، ولی از واکسن حاوی ویروس زندۀ ضعیف‌شده مثل سرخجه نباید استفاده کرد. واکسن سرخجه حداقل باید یک ماه قبل از بارداری تجویز شود، ولی اگر اتّفاقی و بدون آگاهی در طیّ بارداری استفاده شد، توصیه به ختم بارداری نمی‌‌شود.
علاوه بر آزمایش‌های معمول، بهتر است قبل از بارداری وضع ایمنی بدن نسبت به سرخجه، واریسلا و هپاتیت B تعیین شود که اگر نیاز باشد قبل از بارداری واکسیناسیون صورت گیرد. در موارد شک به تالاسمی الکتروفورز هموگلوبین‌های سرم نیز انجام می‌شود.
اندازه‌گیری وزن از مواردی است که در مشاورۀ قبل از بارداری بررسی می‌شود. وزن خیلی کم یا زیاد باید تعدیل شود. قبل از بارداری باید وجود بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون، آسم، بیماری‌های کلیوی، کبدی، خونی و تیروئید بررسی شود. در بیماری‌های رماتیسمی با پیشرفت بارداری ممکن است بیماری شعله‌ور شود، بنابراین فرد باید قبل از بارداری تحت نظر متخصّص بیماری‌های رماتیسمی در وضعیت مطلوب برای بارداری قرار گیرد.
