تشخيص زودرس سرطان رحم با پاپ اسمير
شنبه 28 مرداد 1402
آزمايش سلول‌شناسي به‌روش «پاپانيكولا» يا «پاپ اسمير» روشي براي تشخيص و درمان زودرس سرطان دهانه رحم است؛ سرطاني كه سالانه بيش از 100 هزار زن را در سراسر دنيا مبتلا مي‌كند و جان هزاران تن از آنان را مي‌گيرد.
بسياري از خانم‌ها از انجام آزمايش پاپ اسمير نگران و مضطرب هستند، ولي انجام اين آزمايش گرچه ممكن است كمي ناراحت كننده باشد، راه بسيار مهمي براي تشخيص زودرس سرطان گردن رحم به‌شمار مي‌رود.
شيوع سرطان گردن رحم در كشورهاي پيشرفته به‌دليل انجام پاپ اسمير نسبت به گذشته كاهش يافته است، ولي اين سرطان هنوز در كشورهاي در حال توسعه شيوع زيادي دارد. كشيدن سيگار، داشتن رفتارهاي پرخطر جنسي و ابتلا به زگيل‌هاي تناسلي از عوامل مهم مستعد كننده بروز اين سرطان است.
اهميت پاپ اسمير
آزمايش پاپ اسمير تغييرات پيشسرطاني احتمالي را در سلول‌هاي گردن رحم نشان مي‌دهد. اگر تغييرات پيشسرطاني در مراحل ابتدايي كشف و درمان نشود، ممكن است به تغييرات سرطاني تبديل شود. درمان به‌موقع و مناسب اين تغييرات پيشسرطاني از بروز سرطان در سلول‌هاي گردن رحم در آينده جلوگيري خواهد كرد.
چه كساني بايد اين آزمايش را انجام دهند؟
همان‌طور كه گفته شد، استفاده از آزمايش پاپ اسمير باعث كاهش مرگ‌ومير ناشي از سرطان گردن رحم مي‌شود. براساس توصيه‌هاي بيشتر مجامع معتبر علمي دنيا، انجام پاپ اسمير براي تمامي زناني كه از لحاظ جنسي فعال هستند و بيشتر از 18 سال سن دارند، توصيه مي‌شود. فاصله توصيه شده بين آزمايش‌ها بين يك تا سه سال است كه بسته به نظر پزشك شما، اين فاصله ممكن است كمتر يا بيشتر باشد. در افرادي كه رحم با جراحي از بدن خارج شده است (عمل هيستركتومي) بسته به نوع عمل جراحي و علت آن، پزشك درباره لزوم انجام پاپ اسمير تصميم مي‌گيرد.
اين سرطان يكي از سرطان‌هايي است كه علت آن نسبتاً شناخته شده و «ويروس پاپيلوماي انساني» (HPV) از علل اساسي آن است. اين ويروس كه امروزه به‌عنوان يك عامل قطعي سرطان شناخته شده است، انواع كم‌خطر و پرخطر دارد. نوع كم‌خطر آن اغلب باعث زگيل تناسلي و نوع پرخطر بيشتر تبديل به سرطان مي‌شود. البته وجود اين ويروس شرط لازم ابتلا به سرطان بوده اما كافي نيست. سرطان دهانه رحم در طبقات پايين اجتماعي- اقتصادي بيشتر ديده مي‌شود. همچنين پايين بودن سن اولين آميزش جنسي، تعدد شريك جنسي و نيز تعدد شريك جنسي در همسر فرد نيز عوامل موثري هستند (اين سرطان بدون مقاربت جنسي ديده نمي‌شود). ساير علل موثر عبارت‌اند از: سيگار كشيدن، تعدد بارداري، سابقه فاميلي، عفونت‌ها و عدم ختنه شدن شريك جنسي.
تشخيص سرطان دهانه رحم چگونه صورت مي‌گيرد؟
امروزه خانم‌ها با مراجعه به پزشكان زنان يا ماماها مي‌توانند به‌راحتي آزمايش پاپ اسمير بدهند. وسايل مختلفي براي نمونه‌برداري وجود دارد. اين نمونه‌برداري خيلي راحت و بدون درد و بيهوشي در مطب صورت مي‌گيرد و نمونه سلول‌هاي دهانه‌رحم با وسيله‌ي چوبي يا پلاستيكي روي لام شيشه‌اي كشيده و ثابت مي‌شود، سپس براي رنگ‌آميزي و بررسي ميكروسكوپي به آزمايشگاه ارسال مي‌شود و متخصص پاتولوژي يا سلول‌شناس آن را بررسي مي‌كند.
در اين بررسي‌ها تغييرات پيش از بدخيمي، علايم عفونت با ويروس پاپيلوما و تغييرات بدخيمي واضح و پيشرفته دهانه رحم ديده مي‌شود. علاوه بر آن، عفونت‌هاي دهانه رحم و واژن (مهبل) مثل كانديدا، تريكومونا، كوكوباسيل و... نيز خود را نشان مي‌دهند. گاهي نيز علايم بدخيمي در ساير قسمت‌هاي تناسلي زنان مثل رحم، واژن و لوله‌ها هم مشخص مي‌شود، اما اين آزمايش روش مناسبي براي غربالگري اين بدخيمي‌ها نيست و فقط به‌طور اتفاقي ممكن است اين بيماري‌ها را نمايان كند. علاوه بر اين، با اين آزمايش مي‌توان وضعيت هورموني بدن را هم در شرايط خاصي بررسي كرد.
براي بررسي ابتدا بايد نمونه مناسب باشد، يعني: تعداد كافي سلول از اين ناحيه بايد در اسلايد ديده شود؛ خون، مواد زايد و سلول‌هاي التهابي نبايد روي لام را گرفته باشد؛ لام بايد سالم و نشكسته باشد.
پيش از نمونه‌گيري چه مسايلي بايد رعايت شود؟
۱. بهتر است نمونه‌گيري در زمان قاعدگي يا زماني كه ترشحات خيلي زياد هستند و عفونت خيلي واضحي وجود دارد صورت نگيرد.
۲. پيش از نمونه‌گيري نبايد به‌مدت ۴۸ ساعت نزديكي صورت گرفته باشد.
3. از پمادهاي داخل واژن يك هفته پيش از نمونه‌گيري استفاده نشده باشد.
انجام اين آزمايش براي كليه خانم‌هايي كه فعاليت جنسي دارند يا داشته‌اند در تمامي سنين الزامي است و بايد در ابتداي شروع فعاليت جنسي در سه سال اول، هر سال يك بار و بعد در صورتي كه آزمايش طبيعي باشد هر سه سال يك بار انجام شود.
البته گاهي اوقات با توجه به تغييرات خاص يا عفونت‌ها، پزشك زنان تشخيص مي‌دهد كه اين فواصل كمتر شود و پس از درمان نيز با يك آزمايش ديگر نتايج درمان بررسي شود.
