تأثیر فعّالیت بدنی بر کارکرد حافظه
پنجشنبه 25 اسفند 1401
جهان در حال پير شدن است. افزایش طول عمر و درنتيجه افزایش تعداد سالمندان، باعث بروز نگراني‌هایی درمورد مشکلات پيش‌رو و اجتناب‌ناپذیر خاصّ این دوران شده‌است. از هر 10 نفر بالای 65 سال، انتظار می‌رود این نسبت در افراد بالای
85 سال، به 4 نفر از 10 نفر افزایش یابد.
آلزایمر بيماري پيش‌رونده‌ای است که درصورت مداخله نکردن به
مراحل پيشرفته‌تر مي‌رسد. به‌عبارتی، آلزایمر یک بیماری مغزی است
که اختلال و از بین رفتن حافظۀ افراد را موجب می‌شود. اینکه چرا
چنین اتّفاقی رخ می‌دهد، هنوز به‌طور کامل روشن نشده‌است،
اما پژوهش‌گران بر این باورند که سازوکارهای خاصّی در مغز
رخ می‌دهد که به زوال شناختی منجر می‌شود.
بنا بر داده‌های ارائه‌شدۀ کلینیک مایو، دانشمندان معتقدند که بیماری آلزایمر، برای بیشتر افراد، از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی شکل می‌گیرد. این عوامل به پیشرفت آلزایمر کمک می‌کنند و همان‌گونه که تعداد
بیشتری از سلول‌های مغز می‌میرند، اندازۀ این اندام شروع به کوچک‌تر شدن
می‌کند. دو موردی که نشان‌دهندۀ بیماری آلزایمرند: پلاک‌های بتا آمیلوئید
و توده‌های پروتئین تاو.
علل بیماری آلزایمر
از علل بیماری آلزایمر می‌توان به عوامل ژنتیکی و اختلال در نوعی پروتئین‌های داخل مغز، که باعث رسوب پلاک‌های پیری در بافت مغز می‌شوند، اشاره کرد. واسطۀ شیمیایی‌ای به نام استیل کولین، که در مبتلایان به آلزایمر کاهش پیدا می‌کند، شاید از دیگر علل آلزایمر باشد. همچنین کمبود ویتامین B1 یا ویتامین C، کم‌کاری تیروئید و تعدادی از بیماری‌های متابولیک ارثی از علل دیگر بیماری آلزایمرند.
تحقيقات گسترده و رو به رشدي در جهان در زمينۀ تأثير فعّاليت بدني بر حافظه در حال اجراست. در حال حاضر، مؤثّرترین اقدامات برای به تأخیر انداختن و پیشگیری از بروز آلزایمر، فعّالیت بدنی استقامتی، چه در قالب دوچرخه‌سواری و شنا و چه به‌صورت یک پیاده‌روی طولانی است. همچنین تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که فعّالیت بدنی و «ورزش» چگونه می‌تواند در نقش یک پشتیبان قدرتمند بر عملکردهای مغز ظاهر شود. انجام ورزش‌های ذهنی مانند حلّ جدول و معما، و بازی کردن شطرنج و حذف عوامل محیطی به‌وجود آورندۀ هوای آلوده، تغذیۀ نامناسب، استرس، مصرف الکل و موادّ مخدر همگی در کنترل و جلوگیری از پیشرفت این بیماری نقش دارند.
درحین انجام فعّالیت‌های ورزشی، مغز از توانایی بازتولید نورون‌های جدید و سالم برخوردار است و تصادفاً، ناحیه‌ای در مغز، که نورون‌های جدید می‌توانند توسعه یابند، ساختاری به نام هیپوکامپ است که مسئول حافظه و یادگیری نیز محسوب می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که پدیدۀ فرایند نوروژنز (بازسازی سلول‌های عصبی) هیپوکامپی، برای مثال ایجاد سلول‌های مغزی جدید، از طریق تمرین‌های هوازی تسهیل می‌شود.
ورزش در افراد مبتلا به آلزایمر برای دستیابی به انعطاف بیشتر، قدرت عضلانی بهتر و تعادلِ مناسب‌تر است. ورزش منظّم تأثیر بسزایی چه در افزایش حافظه و پیشگیری از ابتلا به فراموشی و آلزایمر و چه در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر دارد.
انجام منظّم ورزش در افراد مبتلا به آلزایمر فواید بسیاری دارد: افزایش تعادل و سلامتی قلبی ـ عروقی، کاهش میزان حملات سقوط و کاهش شکستگی‌ها، و افزایش سطح کلّی سلامتی و اعتمادبه‌نفس و ... . ورزش سبب کاهش سرعت پیشرفت آلزایمر و فراموشی و ناتوانایی‌های فیزیکی مرتبط با آلزایمر می‌شود و احتمال بستری در بیمارستان یا انتقال افراد به مراکز نگهداری سالمندان را کاهش می‌دهد.
جهان در حال پير شدن است. افزایش طول عمر و درنتيجه افزایش تعداد سالمندان، باعث بروز نگراني‌هایی درمورد مشکلات پيش‌رو و اجتناب‌ناپذیر خاصّ این دوران شده‌است. از هر 10 نفر بالای 65 سال، انتظار می‌رود این نسبت در افراد بالای 85 سال، به 4 نفر از 10 نفر افزایش یابد. آلزایمر بيماري پيش‌رونده‌ای است که درصورت مداخله نکردن به مراحل پيشرفته‌تر مي‌رسد.
فواید ورزش در افراد مبتلا به آلزایمر
• ورزش منظّم حداقل به‌مدّت 6 ماه سبب بهبود خلق‌و‌خو و کاهش بروز افسردگی در این افراد می‌شود.
• بهبود خواب
• کاهش احتمال بروز یبوست
• ورزش سبب حفظ مهارت‌های حرکتی می‌شود.
• با تقویت حسّ تعادل و قدرت عضلانی سبب کاهش احتمال افتادن و زمین‌خوردگی این افراد می‌شود.
• سبب بهبود وضعیت حافظه می‌شود و سرعت کاهش مهارت‌های مغزی را کُند می‌کند.
• حالت‌های پرخاشگری و آشفتگی را کاهش می‌دهد.
روی جدول خیابان راه بروید
ناتوانی در حفظ تعادل یکی از نشانه‌های ابتلا به آلزایمر است و محقّقان می‌گویند کسانی که زیاد زمین می‌خورند و نمی‌توانند تعادلشان را حفظ کنند، بیشتر درمعرض خطر ابتلا به زوال عقل هستند. اما یک تمرین ساده می‌تواند احتمال از بین رفتن توانایی‌های مغزی‌تان را کم کند. بهترین گزینه برای حفظ تعادل، راه رفتن روی جدول خیابان است. این کار لذّت‌بخش در حفظ تعادل کمکتان می‌کند و مغزتان را هم جوان نگه می‌دارد.
