آسیب‌های بدنسازی، نحوۀ درمان و پیشگیری
چهارشنبه 26 بهمن 1401
آسیب ورزشی به صدماتی گفته میشود که در هنگام ورزش به بدن وارد میشود و مانع از ادامۀ فعّالیت ورزشکار می‌گردد. مانند دردهای عضلانی و پارگی پوست، کشیدگی یا پارگی رباط یا تاندون، شکستگی، دررفتگی و خونریزی. گاهی اوقات آسیب ورزشی شدید نیست، اما به‌دلیل مداوا نکردن و بهبود به‌موقع تبدیل به آسیبی مزمن میشود و سال‌ها با ورزشکار می‌ماند و مانع عملکرد مناسب او میشود. نحوۀ برخورد با آسیب‌دیدگی بسیار مهم است. این آسیب‌ها میتواند بسیاری از ورزشکاران باانگیزه را نیز از ورزش کنار بگذارد. بسیاری از اوقات نحوۀ چگونگی انجام تمرین‌ها ازجمله اعمال فشار مضاعف بر روی قسمتی از بدن باعث آسیب‌های بدنسازی میشود.
1. درد عضلانی شایع‌ترین آسیب ورزشی است که بیشتر ورزشکاران در بدنسازی آن را تجربه می‌کنند. برای مشخّص شدن نوع درد، عضله باید معاینه شود. این درد دو نوع دارد: نوع اول درد ناشی از پارگی ریز درون عضله و تجمّع اسید لاکتیک است و نوع دوم درد ناشی از پارگی تعداد بیشتری از تارهای عضلانی است. برای درمان نوع اول تشخیص درست درد بسیار مهم است که از طریق تست دامنۀ حرکتی، وضعیت ظاهری و شدّت درد دلیل آن مشخّص میشود. در افراد مبتدی معمولاً این درد ناشی از تجمّع لاکتیک اسید است و در افراد حرفه‌ای، که فشار بیش از حد به عضلۀ خود وارد می‌کنند، این درد به‌علّت پارگی یا کشیدگی عضله است. برای درمان نوع اول باید با فشار کم عضله فعّالیت داشته باشد. نوشیدن آب و ماساژ آرام میتواند کمک زیادی به این درمان کند، اما برای درمان پارگی یا کشیدگی عضله به هیچ عنوان نباید از ماساژ استفاده کرد، بلکه عضله باید استراحت کند. ماساژ یخ هم میتواند بسیار کمک‌کننده باشد.
2. وقتی فرد در یک زاویۀ نامناسب و یا دامنۀ حرکتی بزرگ بار سنگینی را جابه‌جا می‌کند، یا بر اثر ضربه یا زمین خوردن یکی از مفاصل دچار پیچ‌خوردگی میشود و یا به‌صورت ناگهانی تغییر حالت می‌دهد، معمولاً یکی از درجات پارگی یا کشیدگی تاندون و رباط اتّفاق خواهد افتاد. تاندون یک بافت پیوندی است که عضله را به استخوان وصل می‌کند. رباط یک بافت پیوندی محکم‌تر از تاندون است که دو استخوان را در محل مفصل به هم ارتباط می‌دهد. با معاینۀ دامنۀ حرکتی مفصل و عضله توسّط یک متخصّص و در شرایط حاد با تصویربرداری می‌توان شدّت آسیب را ـ که به درجۀ 1، 2 و 3 تقسیم میشود ـ مشخّص نمود. برای درمان در مراحل خفیف به‌مدّت 3 هفته تمرین‌های فیزیوتراپی انجام میشود. در مرحلۀ حاد به‌مدّت 48 تا 72 ساعت از یخ استفاده میشود، سپس هر یک ساعت 15 دقیقه به عضو استراحت داده میشود اما اگر تاندون و رباط به‌صورت کامل پاره شده باشد، قطعاً ورزشکار نیاز به درمان تخصّصی و احتمالاً جرّاحی دارد.
3. یکی دیگر از آسیب‌های ورزشی شکستگی و دررفتگی است. دررفتگی هم درد زیاد و هم تغییر شکل مفصل را ایجاد می‌کند. شکستگی انواع مختلفی دارد که شامل بیرون زدن استخوان، بی‌حرکت شدن عضو، درد شدید و حسّاس شدن به لمس است. برای درمان این‌ها قطعاً باید سریعاً افراد متخصّص و پزشک را در جریان گذاشت و عضو آسیب‌دیده را بی‌حرکت نگه داشت.
4. خونریزی نیز یک نوع آسیب ورزشی است که دو نوع بیرونی و داخلی دارد. خونریزی داخلی به کبودی تبدیل میشود و در بعضی موارد، که به عضوهای حیاتی مرتبط باشد، بسیار خطرناک است و حتماً باید توسّط پزشک به‌سرعت مداوا شود. برای درمان خونریزی‌های بیرونی، که بر اثر پارگی پوست اتّفاق می‌افتند، اولین کار جلوگیری از بیرون زدن خون با بانداژهای پزشکی یا پارچۀ تمیز است. سپس باید با ثابت نگه داشتن عضو، مصدوم را به بیمارستان انتقال داد.
آسیب ورزشی به صدماتی گفته میشود که در هنگام ورزش به بدن وارد میشود و مانع از ادامۀ فعّالیت ورزشکار می‌گردد. مانند دردهای عضلانی و پارگی پوست، کشیدگی یا پارگی رباط یا تاندون، شکستگی، دررفتگی و خونریزی. گاهی اوقات آسیب ورزشی شدید نیست، اما به‌دلیل مداوا نکردن و بهبود به‌موقع تبدیل به آسیبی مزمن میشود و سال‌ها با ورزشکار می‌ماند و مانع عملکرد مناسب او میشود. نحوۀ برخورد با آسیب‌دیدگی بسیار مهم است.
انواع آسیب‌های ستون فقرات، اندام فوقانی و اندام تحتانی در بدنسازان
آسیب‌های ستون فقرات شامل آسیب‌های ناحیۀ گردن و ناحیۀ کمر است. آسیب‌های ناحیۀ گردن میتواند در بافت نرم و همچنین در ساختار استخوانی گردن رخ دهد. فشار وزنه در بالای سر، به‌خصوص در وضعیت غیر صحیح قوس گردن در حین انجام حرکت میتواند فشار زیادی را در این ناحیه ایجاد کند (برای مثال، حرکت اسکات با وزنه و یا حرکت شراگ شانه).
آسیب‌های ناحیۀ کمر که علائم در آن معمولاً خود را با درد نشان می‌دهد. بلند کردن متناوب وزنه (لیفت) باعث وارد شدن فشار زیاد به ناحیۀ کمر میشود، به‌خصوص در اسکات‌های سنگین و یا انجام حرکت لیفت مرده و در حالتی که کمر وضعیت صحیحی در حین انجام حرکت ندارد. فشار زیاد در این ناحیه میتواند باعث کشیدگی و اسپاسم در ناحیۀ عضلات کمر، کشیدگی و آسیب رباطی و حتّی باعث مشکلات در ناحیۀ دیسک بین‌مهره‌ای شود.
آسیب‌های اندام فوقانی که شامل آسیب مفصل شانه و آرنج است. آسیب مفصل شانه که خود شامل آسیب عضلۀ پکتورالیس و عضلات روتاتورکاف است. آسیب عضلۀ پکتورال (سینه‌ای) که این عارضه معمولاً به شکل کندگی و یا پارگی عضلۀ سینه‌ای بزرگ خود را نشان می‌دهد و در اغلب موارد به‌خاطر استفادۀ بیش از حد از استروئید‌ها اتّفاق می‌افتد. در آسیب‌های کم معمولاً علائم به شکل درد یا حسّاسیت به لمس است، اما در پارگی‌های شدید تورّم و خونریزی و محدودیت در حرکت شانه وجود دارد. آسیب عضلات روتاتور کاف یا آسیب در عضلات چرخانندۀ شانه نیز از دیگر موارد شایع است که عموماً در عضلات سوپرا اسپیناتوسو اینفرا اسپیناتوس به‌علّت انجام حرکت‌های تکراری با وزنه ایجاد میشود.
آسیب‌های مفصل آرنج که معمولاً به شکل تاندونیت‌های مختلف ایجاد میشود:
1. تاندونیت عضلۀ سه سر بازویی (به‌دنبال استفادۀ بیش از حد از این عضله)
2. آرنج تنیس‌بازان (درد در ناحیۀ خارجی آرنج به‌علّت آسیب در عضلات بالابرندۀ مچ دست)
3. آرنج گلف‌بازان (کشیدگی در عضلات ناحیۀ داخلی آرنج که معمولاً درد موقع گرفتن وزنه وجود دارد)
آسیب‌های اندام تحتانی که شامل آسیب مفصل زانوست و به شکل‌های مختلفی میتواند خود را نشان دهد:
1. التهاب و درد کشکک (برای مثال افزایش تون عضلانی بیش از حد در عضلۀ چهارسر و خم کردن زانو باعث فشار زیاد بر روی تاندون کشککی و ایجاد درد و تحریک در این مفصل میشود)
2. پارگی و آسیب‌های تخریبی منیسک‌ها
3. آسیب رباط‌های زانو به‌خصوص رباط صلیبی قدامی
4. التهاب بورس‌های زانو
