بیا حـرف بزنیم!
پنجشنبه 13 اردیبهشت 1403
افسردگی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات سلامت عمومی اهمّیت بسیاری دارد. طبق آخرین آمار در حال حاضر در کشورمان 6 میلیون و 400 هزار نفر به افسردگی مبتلا هستند. همچنین طبق آمار در سال‌های اخیر افسردگی در جهان و ایران رو به افزایش است. به‌عنوان مقدّمه خوب است بدانیم خُلق، حال و هوای احساسی پایدار و نافذی است که به‌صورت درونی تجربه می‌شود و بر درک و رفتار انسان تأثیر می‌گذارد. تظاهر بیرونی این خُلق در عواطف فرد دیده می‌شود.
افراد به‌طور معمول طیف وسیعی از حالات خُلقی را تجربه می‌کنند و این خُلق ممکن است طبیعی (normal)، بالا (elevated) یا افسرده (depressed) باشد. در بیمارانی که خُلق افسرده دارند، از دست دادن انرژی و علاقه، احساس گناه، دشوار شدن تمرکز، از دست دادن اشتها و افکار مرگ یا خودکشی وجود دارد.
از دیگر نشانه‌های اختلال خُلقی، تغییرات در سطح فعّالیت، توانایی‌های شناختی، تکلّم و کارکردهای نباتی مانند خواب، فعّالیت جنسی و سایر نظم‌های زیستی است. این تغییرات تقریباً همیشه موجب مختل شدن کارکردهای بین‌فردی، اجتماعی و شغلی بیمار می‌شود.
تقریباً در سراسر جهان و در همۀ کشورها و فرهنگ‌ها دیده شده که شیوع افسردگی در زنان دو برابر مردان است و علّت آن تفاوت‌های هورمونی، اثر زایمان، تفاوت فشارهای روانی- اجتماعی زنان و مردان، همچنین الگوی رفتاری مربوط به درماندگی آموخته‌شده است.
افسردگی ممکن است با بیماری‌های دیگری مانند وسواس، اختلال اضطرابی، اختلال پانیک، سوء مصرف الکل و مواد همراه باشد. مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر اعصاب و روان «عامل زیستی» نقش مهمّی در این بیماری دارد و در این میان نقش مدارهای عصبی و نروترانسمیترهایی نظیر نوراپی‌نفرین، سروتونین و دوپامین بیشتر مطرح است. دیگر عوامل مؤثّر در این بیماری «وراثت» و عوامل «روانی- اجتماعی» است.
تقریباً در سراسر جهان و در همۀ کشورها و فرهنگ‌ها دیده شده که شیوع افسردگی در زنان دو برابر مردان است و علّت آن تفاوت‌های هورمونی، اثر زایمان، تفاوت فشارهای روانی- اجتماعی زنان و مردان، همچنین الگوی رفتاری مربوط به درماندگی آموخته‌شده است.
وقایع ناگوار و پُراسترس زندگی، به‌خصوص از دست دادن عزیزان، بیکاری و شکست‌های عشقی در این زمینه نقش مهمّی دارند. در برخی از انواع صفات شخصیتی بارز، مانند شخصیت‌های وسواسی جبری خطر ابتلا به افسردگی بیشتر است. از دیدگاه روانکاوی و روان‌پریشی، آشفتگی ارتباط نوزاد- مادر در مراحل اول زندگی، فقدان آبژۀ واقعی یا خیالی در زندگی، درونی کردن آبژه‌های از دست‌رفته، همچنین احساسات دوگانه نسبت به آبژۀ از دست‌رفته مانند عشق و نفرت در حالتی که خشم متوجّه خود و معطوف به خود شود، موجب افسردگی می‌شود.
از دیدگاه روانشناختی تریاد (سه‌گانۀ) ائرن بک عبارت‌اند از:
1. دیدِ منفی به خود
2. دیدِ منفی به محیط و جهان به‌عنوان پدیده‌ای متخاصم و پُرتوقّع
3. انتظار رنج و ناکامی در آینده
