بیماری پوستی گال یا جرب
یکشنبه 5 فروردین 1403
گال يك بيماري پوستي مسري و از شايع‌ترين علل درماتوزهاي خارش‌دار در تمام دنياست. درواقع اين بيماري در سراسر جهان در تمام نژادها و طبقات اجتماع ديده می‌شود. اگرچه عوامل زمينه‌ساز معيني همچون افزايش تراكم جمعيت، فقدان امكانات بهداشتي و نارسايي برنامه‌های آموزش بهداشت و فقر بهداشتي درنتيجۀ حوادثي چون جنگ، قحطي، سيل و نظاير آن همگي در افزايش شيوع آن دخالت دارند. از اين رو بررسي اپيدميولوژيك گال -كه در بسياري از كشورها به‌طور دوره‌اي انجام مي‌شود- انعكاسي از وضعيت بهداشت عمومی جامعه محسوب مي‌شود. اين بيماري عمدتاً از طريق انتشار فرد به فرد و با تماس فيزيكي نزديك منتقل می‌شود.
عامل بیماری
عامل بیماری موجودی بسیار ریز از خانوادۀ مایت‌هاست -که «سارکوپتس اسکبئی» نام دارد- که با چشم غیرمسلّح به‌سختی دیده می‌شود.
علائم بالینی
نشانه‌های بالینی بیماری معمولاً چند هفته پس از ابتلا بروز می‌کنند، هرچند اگر سابقۀ قبلی ابتلا وجود داشته باشد، این نشانه‌ها سریع‌تر خود را نشان می‌دهند. مشخّص‌ترین علامت بیماری خارش است که معمولاً شب‌ها و با گرما بدتر می‌شود. یافتۀ مشخّص بیماری نقب‌هایی است که توسّط مایت‌ها روی بدن و به‌ویژه در چین‌های بدن (بین انگشتان، مچ دست، اطراف پستان در خانم‌ها و ناحیۀ تناسلی در آقایان) ایجاد می‌شود.
درمان
داروهای متعدّدی برای گال وجود دارد. امّا نکات اصلی درمان در مورد همه تقریباً یکسان است:
تمام افراد خانواده و افراد در تماس، حتّی اگر فاقد علامت باشند، باید درمان شوند.
قبل از استعمالِ دارو باید به‌خوبی حمام کرد و ناخن‌ها را کوتاه کرد.
تمام نواحی بدن (از گردن به پایین) باید مورد مداوا قرار بگیرد. به‌خصوص لای انگشتان، چین‌های بدن و زیر ناخن‌ها نباید از نظر دور بمانند.
دارو معمولاً باید حداقل هشت ساعت روی بدن بماند و پس از آن مجدداً به‌خوبی شست‌وشو انجام شود.
معمولاً دو بار درمان به فاصلۀ یک هفته کافی است.
برای پیشگیری از خطر ابتلای مجدّد لازم است ملافه‌ها، لباس‌ها و حوله‌ها با آب داغ شسته شوند.
حتّی پس از درمان خارش تا دو هفته ممکن است ادامه پیدا کند. این مسئله به معنای شکست درمانی نیست.
گال يك بيماري پوستي مسري و از شايع‌ترين علل درماتوزهاي خارش‌دار در تمام دنياست. درواقع اين بيماري در سراسر جهان در تمام نژادها و طبقات اجتماع ديده می‌شود. اگرچه عوامل زمينه‌ساز معيني همچون افزايش تراكم جمعيت، فقدان امكانات بهداشتي و نارسايي برنامه‌های آموزش بهداشت و فقر بهداشتي درنتيجۀ حوادثي چون جنگ، قحطي، سيل و نظاير آن همگي در افزايش شيوع آن دخالت دارند.
داروی انتخابی فعلی برای درمان گال کرم پرمترین (5 درصد) است که هنگام شب باید به سرتاسر بدن ماليده شود و صبح روز بعد شسته شود. توصيه می‌شود كه كرم روي پوست خنك و خشك در سرتاسر بدن (شامل كف دست و پا و پوست سر در بچّه‌های كوچك) استعمال شود و براي هشت تا چهارده ساعت روي پوست بماند. تنها عارضه‌اي كه از اين دارو گزارش شده، سوزش خفيف و گذرايي است كه بيشتر در موارد شديد بيماري ديده می‌شود. این دارو در دورۀ بارداری هم قابل استفاده است و تنها کافیست دو ساعت روی بدن باقی بماند و سپس شسته شود.
يك درمان مؤثّر ديگر استفاده از محلول گامابنزن GBH (1 درصد) است كه يك يا دو بار در شب باید روي پوست خشك و خنك به سرتاسر بدن (از گردن به پايين) ماليده شود. بيماران هشت تا دوازده ساعت پس از استعمال دارو بايد آن را بشويند، از مصرف بيشتر از مقدار تجويز شده اجتناب كنند و از انجام دورۀ دوم درماني قبل از هفت روز بپرهيزيد. گامابنزن در نوزادان، بچّه‌های كوچك، زنان باردار و شيرده، همچنین افراد مبتلا به صرع يا ديگر ناراحتي‌های عصبي نبايد مصرف شود. درمان‌های ديگر شامل پمادهاي حاوي گوگرد و كرم كروتاميتون (10 درصد) است كه به‌خصوص در بچّه‌ها و زنان باردار يا شيرده قابل مصرف است. همچنین در موارد خاص می‌توان از ایورمکتین برای درمان گال استفاده کرد.
