بهداشت دهان و دندان در بزرگسالان
چهارشنبه 2 اسفند 1402
سیستم جونده یکی از اعضای مهمّ بدن است که شامل دندانها، لثه و استخوان نگهدارندۀ اطراف دندانها (پریودونشیوم)، فکها (فکّ بالا به نام ماگزیلا و فکّ پایین به نام مندیبل)، زبان، مفاصل گیجگاهی- فکّی راست و چپ (TMJ)، عضلات جوندۀ فکها و صورت و اعصاب و عروق مربوط است.
سیستم جونده علاوه بر جویدن غذا، در تکلّم، نگهداری فرم و حالت صورت نیز نقش دارد. دندانها و لثه رکن اصلی سیستم جونده را دارند؛ نگهداری و مراقبت از آنها روزانه نیاز به زمان کمی دارد (حدود پنج دقیقه)، امّا از عواقب بعدی آن، شامل هزینه، صرف وقت برای درمان دندانپزشکی و از درد و ناراحتی دنداندرد جلوگیری میکند.
حداقل مراقبتهای بهداشت دهان و دندان شامل موارد زیر است:
سه بار مسواک زدن در شبانه روز (صبح بعد از صبحانه، بعد از ناهار و قبل از خواب)
استفاده از نخ دندان بعد از مسواک زدن قبل از خواب (حداقل یکبار)
استفاده از دهانشویۀ فلورایددار بعد از مسواک زدن قبل از خواب
مسواک زدن باید از کودکی و از زمان رویش اولین دندان شروع شود. بیگمان ابتدا والدین این کار را برای کودکشان انجام میدهند. حفظ و نگهداری دندانهای شیری به اندازۀ دندانهای دائمی اهمّیت دارد.
کات و موارد زیر را به ذهن بسپارید:
حتّی اگر غذایی مصرف نشود (مثلاً در افراد روزهدار)، باز نیاز به مسواک زدن برای رفع و از بین بردن میکروبهای دهان وجود دارد، حتّی نیاز به انجام آن بیشتر میشود.
از موادّ قندی کمتر استفاده کنید. لبنیات، سبزیجات و میوهجات را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
سالانه یکبار برای معاینههای دندانپزشکی به دندانپزشک مراجعه کنید.
تا حدّ امکان از مصرف موادّ سفید کنندۀ تجاری نامشخّص بدون مشورت با دندانپزشک خود بپرهیزید، چون ممکن است باعث آسیب غیرقابل برگشت مینای دندان شود.
استفاده از خمیردندان فقط حدود پنج درصد در افزایش کارایی بهداشت دهان مؤثّر است. خود عمل مسواک زدن (نحوۀ صحیح انجام حرکات و صرف زمان کافی) نقش اصلی در برطرف کردن میکروبهای دهان دارد.
مکرّراً نوع خمیردندان خود را عوض کنید تا میکروبهای دهان به یک نوع خمیردندان عادت نکنند و مقاوم نشوند.
مسواک با اندازۀ مناسب سر و موهای ترجیحاً با سفتی متوسّط انتخاب کنید و عمل مسواک زدن به صورت آرام از سمت لثه به سمت تاج دندانها انجام گیرد. از مسواک زدن افقی و با فشار بپرهیزید، چون باعث تحلیل لثه و سایش مینای دندانها میشود. هر سه ماه یکبار مسواک خود را عوض کنید تا کارایی بیشتری داشته باشد.
هر چند وقت یکبار سطح خارج زبان خود را مسواک بزنید. پژوهشها نشان دادهاند اکثر میکروبهای دهان روی سطح خارجی و بین پرزهای زبان تجمّع میکنند؛ به همین دلیل روی سطح پشتی سر بعضی مسواکها حالت دندانهدار و کرکرهای وجود دارد تا بتوانید از آن برای مسواک زدن سطح زبان استفاده کنید.
سیستم جونده علاوه بر جویدن غذا، در تکلّم، نگهداری فرم و حالت صورت نیز نقش دارد. دندانها و لثه رکن اصلی سیستم جونده را دارند؛ نگهداری و مراقبت از آنها روزانه نیاز به زمان کمی دارد (حدود پنج دقیقه)، امّا از عواقب بعدی آن، شامل هزینه، صرف وقت برای درمان دندانپزشکی و از درد و ناراحتی دنداندرد جلوگیری میکند.
افراد بزرگسال و مسن به موارد زیر توجّه ویژه داشته باشند:
با افزایش سن خطر بیماری لثه (پیوره) افزایش مییابد.
علائم بیماری لثه شامل التهاب، خونریزی، طعم و بوی نامطبوع دهان و در مرحلۀ پیشرفته لقی دندان و خروج چرک از شیار لثههاست. بیماری لثه معمولاً درد ندارد و تدریجی پیشرفت میکند.
بیماری لثه میتواند منجر به آبسۀ چرکی لثه و متعاقب آن تورّم صورت و درد شود.
بیماری لثه معمولاً منجر به لقی تعداد زیادی از دندانها و از دست رفتن آنها میشود.
معمولاً جرم دندان عامل اصلی بیماری لثه است. بنابراین افراد بزرگسال و مسن لازم است سالانه حداقل یکبار جرمگیری کنند.
لازم است ترمیمها و روکشهای قدیمی، حجیم و نامناسب خارج شود و با ترمیمها و روکشهای استاندارد و مناسب جایگزین شود. همچنین دندانهای از دست رفته با پروتز یا ایمپلنت (کاشت دندان) جایگزین شود تا فشار ناشی از جویدن غذا بر سطوح تمامی دندانها توزیع شود.
از مراجعه به مراکز درمانی غیربهداشتی و دندانسازی تجربی و غیرعلمی بپرهیزید و برای اعمال دندانپزشکی تخصّصی به متخصّص مربوط مراجعه کنید.