مدیریت بحران در دیابت وابسته به انسولین
چهارشنبه 7 شهریور 1403
پدران و مادران گرامی -که فرزند مبتلا به دیابت دارند- با چالش‌های بسیاری در مورد کنترل قند خون فرزند خود در هنگام بیماری‌ها، به‌خصوص ناخوشی‌های تب‌دار مواجه می‌شوند. در اینجا خلاصه‌ای از آنچه والدین باید در برخورد با نوسانات قند خون در موارد خاص بدانند، آورده شده است.
قبل از هر چیز باید گفت که بیماری دیابت به‌خودی‌خود احتمال خطر بیماری‌های تب‌دار و عفونی را در مبتلایان آن نسبت به سایر افراد افزایش نمی‌دهد، ولی ابتلا به عفونت می‌تواند سبب اختلال چشمگیری در کنترل قند خون شود. بنابراین لازم است که مبتلایان و همۀ کسانی که به نحوی در امور مراقبت از بیمار دیابتی نقشی دارند، نکاتی را رعایت کنند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
ابتلا به عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و تب‌دار در مبتلایان به دیابت -که منجر به کاهش اشتها یا غذا نخوردن می‌شود- بیماران و مراقبان آنان را در شرایط پیچیده و سختی قرار می‌دهد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
یکی از مشکلات به هنگام بیماری‌ها، افزایش خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی است. افزایش شدید قند خون به‌تنهایی می‌تواند بیمار را به سمت کتواسیدوز دیابتی پیش ببرد.
از سویی دیگر با بالارفتن قند خون، بیمار دچار افزایش نوبت‌های دفع ادرار و در نتیجه کاهش مایعات بدن می‌شود که مشکل را دوچندان می‌کند.
گاهی نیز بیماران دیابتی در بحران‌های فوق به چند علّت مستعدّ کاهش سطح قند خون می‌شوند، مانند دریافت ناکافی انرژی به دلیل کم‌شدن اشتها، تهوّع و استفراغ. همچنین در کتواسیدوز دیابتی درد شدید شکم، بیمار را از دریافت میزان مناسب انرژی منع می‌کند.
علاوه بر سایر عللی که می‌تواند گریبانگیر هر انسانی شود و او را به سوی ناخوشی و تخت بیمارستان بکشاند، عزیزان دیابتی شناخته‌شده -که از پیش تحت درمان بوده‌اند- احتمال بیشتری برای بستری‌شدن در بیمارستان‌ها دارند. شایع‌ترین دلیل این معضل، کم‌آبی و گاهی نیز کتواسیدوز دیابتی است که سبب می‌شود بیمار در اورژانس و بسته به شرایط در بخش‌های مراقبت ویژه بستری شود.
بیماران دیابتی و هر کسی که در مراقبت از آنان دستی دارد، باید بیاموزند که چگونه کتون ادرار را چک کرده و بر اساس آن و میزان قند خون، میزان انسولین خویش یا بیمار خود را در فاصلۀ مناسب تنظیم کنند.
نکتۀ بسیار مهمّی که باید به یاد سپرد، این است که برخلاف باور عمومی -که این بیماران را در شرایط ناخوشی‌های تب‌دار از خوردن و آشامیدن مایعات شیرین منع کرده و انسولین زیر جلدی را (به بهانۀ کم‌شدن اشتها) قطع می‌کنند- امروزه پافشاری بر نوشیدن مایعات فراوان، به‌خصوص شیرین و هم‌زمان با ادامۀ تزریق انسولین است، چه بسا با فاصلۀ کمتر و دفعات بیشتر. بیماران دیابتی و هر کسی که در مراقبت از آنان دستی دارد، باید بیاموزند که چگونه کتون ادرار را چک کرده و بر اساس آن و میزان قند خون، میزان انسولین خویش یا بیمار خود را در فاصلۀ مناسب تنظیم کنند.
ناگفته پیداست که اقدامات فوق به شرطی عملی خواهد بود که بیمار مشکلی با خوردن و آشامیدن نداشته باشد، یعنی دچار حالت تهوّع، استفراغ یا بی‌اشتهایی نباشد. اگر فرد دیابتی قادر به خوردن و آشامیدن نیست و این شرایط بیش از زمان تزریق یک مرحلۀ انسولین به درازا بکشد، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید. در این موارد به هیچ قیمتی نباید در مراجعه به پزشک یا مراکز درمانی تعلّل کرد. به یاد داشته باشیم که کاهش قند خون همانند افزایش آن، در هنگام بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های همراه با تب یا اختلال خوردن و آشامیدن زنگ خطر محسوب می‌شود.
