اختلال خودزشت‌پنداری
دوشنبه 24 دی 1403
در سال‌های اخیر، یکی از نگرانی‌های افراد، ظاهر و شکل بدن آن‌هاست که باعث می‌شود فرد به ظاهر خود توجّه بیشتری بکند، امّا در این میان افرادی هستند که به‌طور وسواس‌گونه‌ای به ظاهر خود می‌پردازند و وقت و هزینۀ زیادی را صرف آن می‌کنند.
اختلال خودزشت‌پنداری بدن یک باور خیالی و نگرانی بیش از حد دربارۀ عیبی کوچک در ظاهر بدن است که اشتغال ذهنی و رنج عذاب‌آوری را در فرد ایجاد می‌کند، به‌طوری که بیماران دچارِ این اختلال هر روز ساعت‌ها از وقتشان را صرف تماشای وسواسی خود در آینه می‌کنند و عیبشان را بررسی می‌کنند.
برخی از این افراد هم از ترس پذیرفته نشدن مردم، خانه‌نشین می‌شوند تا عیب ذهنی‌شان را از دیگران مخفی کنند و اگر هم در اجتماع وارد شوند، از شیوه‌های بسیاری استفاده می‌کنند تا از قرار گرفتن کامل ظاهر در دید عموم دوری کنند که البته این‌گونه بیماران ممکن است در معرض خطر خودکشی هم قرار داشته باشند. متأسّفانه این افراد خود را به تیغ انواع جرّاحی‌های پلاستیک و زیبایی می‌سپارند، یا آرایش مفرط می‌کنند، امّا در نهایت باز هم سرخورده و ناراضی‌اند و هیچ‌وقت از وضع ظاهر خود رضایت ندارند.
شایع‌ترین نگرانی‌ها در مورد عیب‌های صورت، به‌خصوص اجزای خاص بدن مانند بینی است. زنان معمولاً به پوست، صورت و ... و مردان بیشتر به قد و عضلات توجّه دارند. مثلاً برخی از مردانی که به بدنسازی می‌روند، صرفاً به بزرگ‌کردن غیرطبیعی قسمت‌هایی از بدن گرایش دارند و هدفشان ورزش نیست. همچنین در زنان جرّاحی‌های زیبایی شایع مانند بزرگ‌کردن بیش از اندازۀ لب‌ها، گونه‌ها و ... نه تنها تأثیری بر زیبایی افراد ندارد، بلکه چهرۀ آن‌ها را غیرطبیعی و زشت می‌کند. البته ممکن است که این افراد واقعاً در بدنشان نقص داشته باشند، امّا حقیقت این است که تصوّرشان نسبت به این نقص خیلی بیشتر از چیزیست که واقعیت دارد. در نهایت این نقص‌های خیالی آن‌قدر در تصوّر شخص بزرگ جلوه می‌کند که همۀ دغدغه‌های او تلاش برای تغییر این نقص خیالی می‌شود.
زمان شروع این اختلال پانزده تا سی سالگی است که گفته می‌شود عوامل اجتماعی و فرهنگی بی‌تردید در نحوۀ قضاوت اشخاص دربارۀ جذّاب بودن یا نبودنشان نقش دارد و حتّی از نظر جنسیت نیز زنان بیشتر از مردان در معرض این بیماری قرار دارند. البته برای اینکه فردی -که دچار این اختلال است- تشخیص داده شود، باید بررسی شود که آیا نگرانی‌اش در این زمینه باعث ایجاد اختلال در زندگی شخصی، اجتماعی، یا شغلی وی شده است یا خیر.
اختلال خودزشت‌پنداری بدن یک باور خیالی و نگرانی بیش از حد دربارۀ عیبی کوچک در ظاهر بدن است که اشتغال ذهنی و رنج عذاب‌آوری را در فرد ایجاد می‌کند، به‌طوری که بیماران دچارِ این اختلال هر روز ساعت‌ها از وقتشان را صرف تماشای وسواسی خود در آینه می‌کنند و عیبشان را بررسی می‌کنند.
درمان بیماران دچار خودزشت‌پنداری بدن
از میان روش‌های درمانی -که امروزه برای این اختلال به کار می‌رود- می‌توان به روان‌درمانی و دارودرمانی اشاره کرد. در روان‌درمانی، روانشناس روی عزّت نفس، باورهای ناکارآمد و طرح‌واره‌هایی که قبلاً در بیمار شکل گرفته، کار می‌کند. در مواردی هم دارودرمانیِ یک روانپزشک در کنار روان‌درمانی به فرایند درمان کمک می‌کند.
