نکاتی دربارۀ فشار خون
پنجشنبه 10 خرداد 1403
بیماری فشار خون بالا از بیماری‌های رایج عصر حاضر است و تقریباً سی درصد جمعیت را درگیر کرده است. با افزایش سن، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود؛ به‌طوری‌که این رقم در افراد بالای شصت‌سال به شصت‌وپنج درصد می‌رسد. تا 55 سالگی مردان بیشتر مبتلا می‌شوند، امّا پس از آن تعداد زنان مبتلا بیشتر از مردان است. عوامل ژنتیک و محیطی هر دو در شروع بیماری فشار خون نقش دارند.
فشار خون بالا به دو دستۀ اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. نودوپنج درصد مبتلایان در گروه اولیه قرار می‌گیرند که در آن عوامل ژنتیک و محیطی متعدّدی باعث شروع بیماری می‌شود. سنّ بیشتر بیماران 25 تا 50 سال است. کم‌تحرّکی، چاقی، مصرف سیگار، استفاده از داروهای مسکّن (NSAIDs)، مصرف نمک، الکل، همچنین مصرف کم پتاسیم و کلسیم در موادّ غذایی در ایجاد این بیماری دخیل‌اند.
پنجاه درصد بیماران دچار فشار خون از نوع ثانویه‌اند که سنّ شروع بیماری در آنان معمولاً کمتر از 25 سال یا بیشتر از 50 سال است. این افراد به داروهای معمول فشار خون پاسخ کافی نمی‌دهند و اغلب به بیماری‌های مزمن کلیوی و بیماری‌های عروق کلیوی، فتوکروموستیوم و آلدوسترونیسم و تنگی آئورت، قطع تنفّس در خواب یا آپنۀ خواب و غلظت خون بالا مبتلا هستند. در این گروه با درمان بیماری زمینه‌ای می‌توان فشار خون بیمار را کنترل کرد. در صورتی‌که فشار خون کنترل نشود، عوارض گوناگونی در ارگان‌های مختلف به جا می‌گذارد که مهم‌ترین آن‌ها عوارض قلبی- عروقی است که باعث ضخامت جدار بطن چپ می‌شود و خود باعث بروز نارسایی قلبی، آریتمی، سکتۀ قلبی و مرگ ناگهانی می‌شود.
فشار خون بالا در مغز باعث خونریزی مغزی، سکته، فراموشی و آلزایمر می‌شود. همچنین در کلیه، نارسایی مزمن کلیه و دفع پروتئین از عوارض شایع فشار خون کنترل‌نشده است. پارگی آئورت، خونریزی شبکیۀ چشم و تنگی عروق محیطی از عوارض دیگر این بیماری‌اند.
تعریف فشار خون بالا
سیستول دیاستول
طبیعی 120> 80>
پیش‌فشار خون 139-120 89-80
مرحلۀ اول فشار خون 159-140 99-90
مرحلۀ دوم فشار خون 160> 100>
فقط فشار خون سیستول 140>
بیماری فشار خون بالا از بیماری‌های رایج عصر حاضر است و تقریباً سی درصد جمعیت را درگیر کرده است. با افزایش سن، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود؛ به‌طوری‌که این رقم در افراد بالای شصت‌سال به شصت‌وپنج درصد می‌رسد. تا 55 سالگی مردان بیشتر مبتلا می‌شوند، امّا پس از آن تعداد زنان مبتلا بیشتر از مردان است. عوامل ژنتیک و محیطی هر دو در شروع بیماری فشار خون نقش دارند.
درمان فشار خون با تغییر در عادت‌های زندگی و غذایی شروع می‌شود. مصرف نمک کمتر، کاهش وزن، مصرف سبزی‌ها، میوه‌ها و غذاهای کم‌چرب، ورزش‌های هوازی (پنج روز در هفته حداقل نیم ساعت)، کاهش مصرف الکل و قطع مصرف سیگار باعث بهبود این بیماری می‌شود.
برای بیمارانی که فقط فشار خون بالا دارند، درمان در مرحلۀ دوم شروع می‌شود، امّا در بیماران با سابقۀ دیابت یا بیماری قلبی- عروقی در مرحلۀ اول آغاز می‌شود. هدف پایین آوردن فشار خون به کمتر از 90/140 برای بیماران گروه اول و پایین‌تر از 85/130 برای گروه دوم است.
به یاد داشته باشیم که کاهش بیش از حدّ فشار خون در بیماران سالمند می‌تواند منجر به بیماری فراموشی شود. داروهای فشار خون مختلفی در داروخانه‌ها موجود است که سازوکار مختلفی دارند، امّا بهتر است درمان با یکی از پنج گروه زیر شروع شود:
دیورتیک‌ها
مهارکننده‌های بتا
مهارکننده‌های گیرندۀ کلسیم
مهارکننده‌هایACE
مهارکننده‌های ARB
انتخاب نوع دارو و ترکیب انواع داروها برای نتیجه‌گیری بهتر به عوامل مختلفی مربوط می‌شود که پزشک برای هر بیمار به‌طور جداگانه تعیین می‌کند.
