باورهای نادرست دربارۀ رشـد!
دوشنبه 1 آبان 1402
شاید شما هم جملات زیر را شنیده‌اید؟ نظرتان چیست؟ آیا تاکنون از اعتماد به این‌گونه تصوّرات متضرّر شده‌اید؟
نگران قد و رشد بچّه نباش!
پسرها تا 20 سالگی رشد می‌کنند!
پسرها تا 24 سالگی رشد می‌کنند!
دخترها تا 18 سالگی رشد می‌کنند!
تو هم وقتی بچّه بودی ریزه‌میزه بودی، ولی حالا ماشالله!
والیبال و بسکتبال قد رو بلند می‌کنه!
ژیمناستیک قد رو کوتاه می‌کنه!
درسته که خودت بلند نیستی، ولی برادرات بلند هستن، بچّه‌ت به اونا می‌ره!
شما که قد بلند هستین، بچّه‌تون حتماً بلند می‌شه!
هورمون رشد خیلی عوارض داره!
هورمون رشد باعث می‌شه دماغ بچّه گنده بشه!
تو بلوغ قد می‌کشه!
من می‌خوام تا 180 برسم!
و بسیاری اظهارنظرهای این‌چنینی!
متأسّفانه نه‌تنها در کشور ما، بلکه در تمام دنیا جهل به یک موضوع، مانع ابراز عقیده دربارة آن نمی‌شود. در برخی موارد آگاهی کم در یک موضوع سبب توهّم دانش می‌شود و با حکم‌های صادرشده هرگونه شکّی را در شنونده برطرف می‌کنند. ضرر این‌گونه اظهار فضل‌ها آنجایی جلوه‌گر خواهد بود که برخی از والدین با اعتماد به راویان و روایاتشان پیامدهای جبران‌ناپذیری را برای فرزندان دلبند خود فراهم می‌کنند.
از سوی دیگر دسترسی آسان به منابع گستردۀ اطّلاعات در فضای مجازی در کنار تمام مزایای بی‌شمار این امکانات مدرن گاهی موجب گمراهی برخی از جویندگان می‌شود، چرا که ممکن است جستجوگر با استناد به منابع نامعتبر راه به بیراهه برد.
سنجش رشد انسان یکی از راه‌های بررسی سلامت، چه از دیدگاه جسمی، چه از دیدگاه روحی و روانی است، ولی رشد بشر ظرفیت محدودی دارد که با عواملی همچون ژنتیک، نژاد، محیط، تغذیه و وضع جسمی و سلامتی فرد تعیین می‌شود. همان‌گونه که همۀ پدر و مادرهای قدکوتاه فرزندان کوتاه‌قدّی ندارند، همۀ بلندقامتان نیز فرزندان بلندقامت نخواهند داشت. توارث ژنهای مختلف و احتمال بروز ژنهای به ارث‌رسیده در انسان تحت تأثیر مؤلّفه‌های زیادی قرار می‌گیرد که در این مقال نمی‌گنجد، ولی استناد به قدّ چند فرد قدبلند در یک خانواده تضمینی بر قدّ نهایی کودک ما نیست.
در حال حاضر به لطف پیشرفت‌های چشمگیر بشر در زمینۀ غدد درون‌ریز کودکان، یک پزشک خبره در این زمینه می‌تواند با مشاهده و بررسی کودکان در دوره‌های مشخّص، قدّ نهایی آنان را با اختلاف ناچیزی پیش‌بینی کند. بدین وسیله کودکانی که قابلیت رشد مناسبی ندارند، می‌توانند از درمان‌های لازم بهره‌مند شوند. نکتۀ مهم در این زمینه مراجعۀ به‌هنگام است.
لطف پیشرفت‌های چشمگیر بشر در زمینۀ غدد درون‌ریز کودکان، یک پزشک خبره در این زمینه می‌تواند با مشاهده و بررسی کودکان در دوره‌های مشخّص، قدّ نهایی آنان را با اختلاف ناچیزی پیش‌بینی کند. بدین وسیله کودکانی که قابلیت رشد مناسبی ندارند، می‌توانند از درمان‌های لازم بهره‌مند شوند. نکتۀ مهم در این زمینه مراجعۀ به‌هنگام است.
تقریباً همۀ کودکان در زمان بلوغ جهش رشدی خوبی را تجربه می‌کنند، ولی این به معنای بی‌پایان بودن یا کفایت رشد نیست.
موضوع دیگری که بسیار مورد توجّه علاقه‌مندان به قامت بلندبالاست، رشته‌های ورزشی خاص مانند والیبال و بسکتبال است که غالب بازیکنانشان از شاخص قدّ بلند بهره‌مندند، ولی واقعیتی که مورد توجّه قرار نمی‌گیرد، این است که غالباً قدبلندی مقدّم بر رشتۀ ورزشی حرفه‌ای این عزیزان است. به این معنا که در کنار توانایی‌های جسمی و درونی در رشته‌های نامبرده غالباً باید از قدّ بلند به عنوان یک ویژگی اساسی برخوردار باشند، تا مدیران و مربّیان حرفه‌ای آنان را انتخاب کنند.
نتیجه
رشد قدّی مناسب یکی از شاخص‌های مهم در سنجش سلامتی انسان است. امروزه دانش بشر راه‌های مناسب و مؤثّری را برای درمان و اصلاح کم و کاستی‌ها در این زمینه هموار کرده است، به شرطی که از مشاوران مرتبط کمک گرفته شود و در زمان مناسب به پزشک مناسب مراجعه شود.
