آرتروز با میانسالی میآید!
شنبه 17 تیر 1402
وقتی سنّ ما زیاد میشود، بهتدریج مجموعهای از بیماریها -چه بخواهیم چه نخواهیم- به سراغمان میآید. درد، خشکی و محدودیت حرکتی مفاصل و گاهی تورّم مفصلی از مشکلاتی است که بسیاری از زنان و مردان را در 45 تا 65 سالگی ناتوان میکند.
آرتروز (استئوآرتریت) هم ازجمله این بیماریهاست که میتواند عوارضی جدّی بر سلامت افراد وارد کند و باعث اختلال عملکرد و محدودیت فعّالیت در برخی میانسالان و سالمندان شود. همچنین هزینههای زیادی را بر سیستم بهداشت و درمان جامعه تحمیل میکند.
بزرگترین عامل خطر برای بیماری آرتروز افزایش سن است. از دیگر عوامل مهم میتوان به ضربههای شدید و مکرّر ناشی از آسیبهای شغلی و چاقی اشاره کرد، امّا نکتة مهم در آرتروز تأثیر چاقی و اضافهوزن به عنوان یکی از عوامل قابل کنترل مسبّب این بیماری است که افزون بر تأثیر روی مفاصلی که وزن بدن را تحمّل میکند مانند زانو، در ایجاد آرتروز مفاصل دیگر ازجمله مفاصل بین انگشتان دست نیز نقش دارد.
بنا بر نظر متخصّصان در کنار افزایش سن، چاقی و آسیبهای شغلی و ورزشی در بروز آرتروز میتوان به عوامل مکانیکی و ساختاری بدن مانند انحراف و بدشکلی سیستم اسکلتی شامل زانوی پرانتزی و ضربدری، بیماریهای سیستم غدد و متابولیسم، اختلال ژنتیکی و مادرزادی نیز اشاره کرد.
جالب است بدانید که بیماران مبتلا معمولاً از احساس سایش و صدای تقتق مفصل شکایت دارند. در موارد شدیدتر نیز بیماری آرتروز ممکن است به دردهای مزمن و حتّی اختلال در وضع خواب و روح و روان بیمار منجر شود و عملکرد فردی و اجتماعی وی را تحت تأثیر قرار دهد.
چه کنیم که آرتروز نگیریم؟
اگر فردی که مبتلا به آرتروز خفیف است، دچار افزایش وزن و بهدلیل کمتحرّکی دچار ضعف عضلات شود، آرتروز بهطور قطع پیشرفت خواهد کرد. اصلاح الگوی زندگی شامل تغذیة مناسب و پیشگیری از اضافهوزن، رعایت وضع صحیح بدن در فعّالیتهای روزمرّه ازجمله خودداری از دوزانو و چهارزانو نشستن، استفاده از توالت فرنگی، محدود کردن دفعات بالا رفتن و بهویژه پایین آمدن از پلّه و غذا خوردن پشت میز به جای نشستن در کنار سفره ازجمله دستورات ساده و قابل اجرایی است که میتواند از پیشرفت و شدّت آرتروز بکاهد. همچنین انجام ورزشهای مناسب میتواند در به تأخیر انداختن بروز این بیماری کمککننده باشد. حتّی کاهش پنج کیلوگرم از وزن ممکن است تا حدود 50 درصد از فشار روی مفاصل زانو را کم کند.
از پیادهروی غافل نشوید!
نکتة قابل توصیة متخصّصان طبّ فیزیکی به مبتلایان آرتروز این است که پیادهروی یکی از مناسبترین ورزشها در مبتلایان به آرتروز زانو است، امّا باید از حرکت روی سطوح شیبدار بهویژه سر پایینی پرهیز شود. همچنین دوچرخة ثابت با ارتفاع بلند صندلی به دلیل اینکه بخشی از وزن بیمار با صندلی دوچرخه تحمّل میشود و از فشار بر زانوها میکاهد، بهخصوص در افراد چاق مناسبتر است.
دربارة استفاده از وسایل ورزشی ثابت -که قابلیت تنظیم براساس شرایط فیزیکی بیماران را ندارند- ازجمله وسایل نصبشده در پارکها باید توجّه داشت که این لوازم در برخی افراد بهخصوص بیماران سالمند ممکن است آسیبرسان باشد. البته پژوهشهای جدید کاربرد ورزشی به نام تایچی در سالمندان و بهویژه مبتلایان به آرتروز و پوکی استخوان را مورد تأکید قرار داده است.
وقتی سنّ ما زیاد میشود، بهتدریج مجموعهای از بیماریها -چه بخواهیم چه نخواهیم- به سراغمان میآید. درد، خشکی و محدودیت حرکتی مفاصل و گاهی تورّم مفصلی از مشکلاتی است که بسیاری از زنان و مردان را در 45 تا 65 سالگی ناتوان میکند. آرتروز (استئوآرتریت) هم ازجمله این بیماریهاست که میتواند عوارضی جدّی بر سلامت افراد وارد کند و باعث اختلال عملکرد و محدودیت فعّالیت در برخی میانسالان و سالمندان شود.
درمان توانبخشی در کنار جرّاحی
به گفتة متخصّصان طبّ فیزیکی جرّاحی معمولاً در مواردی که آرتروز شدید باعث اختلال در فعّالیت بیمار شده باشد و مشکلات بیمار به درمانهای غیرجرّاحی پاسخ نداده باشد، در نظر گرفته میشود. یکی از مواردی که در جرّاحیهای نواحی آرتروزی مهم است، در نظر گرفتن یک دورة مناسب توانبخشی قبل و پس از اعمال جرّاحی است که شامل آموزش بیماران، تمریندرمانی و بهکارگیری روشهای مختلف فیزیوتراپی است.
نباید فراموش کرد که هدف کلّی از درمانهای متنوّع فیزیکی و دارویی در مبتلایان به آرتروز کاهش درد، حفظ یا بهبود حرکت مفصلی و عملکرد آن و در نهایت ارتقای کیفیت زندگی بیمار است، امّا اثرات کاهش وزن در افراد چاق، ورزشهای هوازی (آیروبیک)، ورزشهای آبی و تمرینات مقاومتی و تقویتی در پیشگیری از آرتروز و کند کردن روند پیشرفت بیماری کاملاً ثابت شده است و به افراد مبتلا به آرتروز توصیه میشود.
