بهترین رژیم غذایی برای دیابت بارداری
چهارشنبه 12 مهر 1402
بیماری‌های مزمن به‌عنوان مهم‌ترین مشکلات بهداشت عمومی جهان امروز در نظر گرفته می‌شوند. دیابت یکی از مهم‌ترین اختلالات متابولیکی است که در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است و منجر به هیپرگلیسمی مزمن (افزایش قند خون) و درنتیجه افزایش آسیب به اندام‌های بدن میشود. یکی از انواع اصلی دیابت، دیابت بارداری (GDM) است.
دیابت بارداری به شرایطی گفته میشود که افزایش قند خون برای اولین بار در طیّ دوران بارداری دیده شود. این بیماری معمولاً بین هفته‌های ۲۴ و ۲۸ بارداری ظاهر میشود. نوزادان متولّدشده از مادران مبتلا به دیابت بارداری در معرض خطر ماکروزومی یا بزرگی بیش از حد، افت قند خون پس از تولّد، زردی و افزایش خطر ابتلا به انواع اختلالات متابولیک و چاقی در بزرگسالی هستند. همچنین زنان مبتلا به دیابت بارداری در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در مراحل بعدی زندگی خود هستند.
چگونه سالم غذا خوردن به ما کمک خواهد کرد؟
رژیم غذایی صحیح در دوران بارداری اهمّیت بسیار زیادی دارد، چراکه رشد و سلامت نوزاد در گرو سلامت و تغذیۀ صحیح مادر است. رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری شامل مصرف طیف متنوّعی از غذاهای سالم است. این رژیم حاوی مقدار کافی از تمام گروه‌های غذایی اعم از غلّات، سبزیجات، میوه‌ها، لبنیات، پروتئین و چربی‌های سالم است.
مادر باردار باید یک رژیم غذایی سالم را برای دستیابی به اهداف زیر رعایت کند:
- تأمين تغذيۀ مناسب براي مادر و جنين در حال رشد
- کنترل ميزان قند خون با هدف دستيابي به سطح قند خون در محدودۀ طبيعي
- دستيابي به تغييرات مناسب وزن در طول دوران بارداري
چه غذاهايي باید مصرف کنم؟
کربوهیدرات
غذاهای حاوي کربوهيدرات به گلوکز تبديل می‌شوند و براي تأمين انرژي بسيار مفيدند. براي کمک به تنظيم ميزان قند خون خود لازم است غذاهای حاوي کربوهيدرات را در سه وعدۀ غذايي اصلي و دو تا سه ميان‌وعده در روز تقسيم کنيد، همچنین اجتناب از مصرف مقدار زیاد کربوهیدرات در یک وعده، مصرف کربوهیدرات پیچیده و غنی از فیبر، ترکیب کربوهیدرات با پروتئین یا چربی سالم، مصرف صبحانۀ حاوی کربوهیدرات پیچیده و پروتئین (مثل نان سنگک با پنیر) و اجتناب از حذف وعده‌ها و میان‌وعده‌ها همگی به کنترل قند خون کمک می‌‌کنند.
غذاهای حاوی کربوهیدرات پیچیده -که باید در رژیم غذایی مادر گنجانده شوند- شامل موارد زیر است:
- نان و غلّات کامل و سبوس‌دار تهیّه‌شده از آرد گندم کامل مثل نان جو، سنگک، بربری، ماکارونی و برنج قهوه‌ای
- سبزیجات غیرنشاسته‌ای مثل لوبیا سبز، کاهو، گوجه و اسفناج
- بعضی از سبزیجات نشاسته‌ای مثل نخودفرنگی و هویج
- بعضی میوه‌ها مثل توت‌فرنگی، تمشک، آلبالو، گریپ‌فروت، هلو، خربزه، طالبی، گلابی، آلو، پرتقال، کیوی، سیب و هلو
- بعضی حبوبات مثل نخود، لوبیا و عدس
چربي
همیشه سعي کنيد ميزان چربي مصرفي خود، به‌خصوص چربي‌هاي اشباع را کاهش دهید. از چربي‌هاي سالم مانند روغن کانولا، زيتون و انواع روغن‌های اشباع‌نشده، مارگارين، آواکادو و روغن تهيّه‌شده از مغز‌های خوراکي استفاده کنيد. برای محدود کردن ميزان مصرفي چربي‌های اشباع در رژيم غذايي، گوشت مصرفي خود را از نوع کم‌چرب، مرغ بدون پوست و لبنيات کم‌چرب انتخاب کنید و از مصرف غذاهاي آماده و فست‌فود خودداري کنید. مصرف چربي بيش از اندازه باعث اضافه‌وزن میشود، درنتيجه به‌صورت غيرمستقيم باعث بالارفتن سطح قند خون خواهد شد.
چربی‌های غیراشباع نیز بخشی از هر رژیم سالم هستند. نمونه‌هایی از چربی‌های غیراشباع عبارت‌اند از: روغن زیتون، آواکادو، مغزها و دانه‌ها، ماهی روغنی مثل ماهی جنوب و ساردین.
پروتئين
خوردن پروتئین همراه با کربوهیدرات‌ها یا انتخاب کربوهیدرات‌هایی که حاوی پروتئین هستند، مثل خوراک عدسی یا لوبیا چیتی کمک می‌‌کند تا تعادل قند خون خود را حفظ کنید. موادّ غذايي حاوي پروتئين عبارت‌اند از: گوشت، مرغ، ماهي، تخم مرغ، پنير کم‌چرب، لوبیا و حبوبات. اين موادّ غذايي به‌طور مستقيم باعث تغيير در ميزان قند خون شما نمي‌شوند.
مصرف غذاهای شیرین، به‌خصوص غذاهای تصفیه‌شده و فرایند شده موجب افزایش سطح قند خون میشود. زنان مبتلا به دیابت حاملگی باید تا حدّ امکان از غذاهای شیرین اجتناب کنند. کیک، بیسکوییت، شیرینی، پودینگ، عسل، مربّا، شکلات، میوه‌های خشک، آب‌میوه، آب‌میوة صنعتی، میوه‌هایی مثل موز، انگور، کشمش، انجیر خشک، نوشابه و سودا، سیب‌زمینی، نان سفید، برنج سفید، پاستای سفید، سس سالاد و کچاپ ازجمله مواردی هستند که بهتر است مصرف آن‌ها در دورۀ بارداری محدود شود.
نکاتي براي مديريت برنامۀ غذايي در دوران ابتلا به ديابت بارداري
- ميان‌وعده‌ها مي‌توانند در کاهش قند خون به شما کمک کنند. اگر شما بين وعده‌های اصلي غذايي خود از ميان‌وعده‌ها استفاده نکنيد، ممکن است به علّت پايين آمدن قند خون دچار ضعف و سرگيجه شوید و درنتيجه براي از بين بردن اين حالت مجبور به استفاده از موادّ غذايي با حجم بيشتري شويد، بنابراین داشتن سه وعدۀ غذايي اصلي و سه ميان‌وعده به شما در کنترل صحيح قند خون کمک خواهد کرد. وعده‌های غذايي بيشتر با حجم کم بسيار مناسب است. حتماً در میان‌وعده از انواع نان‌های سبوس‌دار مثل نان سنگک مصرف کنید.
- در برنامۀ غذايي خود ترکيبي از انواع گروه‌ها را داشته باشيد، به عنوان مثال کربوهيدرات نبايد تمام برنامۀ غذايي شما را پر کند، چراکه باعث بالا رفتن سريع قند خون خواهد شد. خوردن کربوهيدرات به همراه پروتئين مي‌تواند اين اثر را کاهش دهد.
- استرس، اضطراب، خستگی و دیگر مشکلات روحی ممکن است بر انتخاب غذای زنان باردار تأثیر بگذارد. زنانی که بیشتر احساس خستگی می‌‌کنند، استرس بیشتری دارند و مضطرب‌ترند، درنتیجه بیشتر غذا می‌‌خورند و کربوهیدرات بیشتری مصرف می‌‌کنند. بنابراین باید از استرس در دوران بارداری خودداری شود.
