هراس اجتماعی
یکشنبه 28 اسفند 1401
همۀ ما تجربۀ اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی را داشته‌ایم، اما معمولاً این اضطراب خیلی شدید نیست و حتی ممکن است عملکرد فرد را ارتقا بخشد. اما در برخی افراد اضطراب حین حضور در موقعیت‌های اجتماعی آنقدر زیاد می‌شود که ممکن است نشانه‌های فیزیولوژیک، شناختی و هیجانی از خود نشان دهند. اختلال اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی شاخه‌ای از اختلالات اضطرابی است که در آن شخص تـرس و اضطراب شـدیدی را قبـل، در حین و بعـد از موقعیت‌هـای اجتماعـی یـا عملکـردی تجربـه می‌کند که این مسئله باعث اجتناب او از این موقعیت‌ها می‌شود. حتی زمانی که شخص با دیگران تعامل می‌کند ممکن است رفتار اجتنابی را به شیوه‌های پیش‌پاافتاده‌تر نشان دهد، مانند اجتناب از تماس چشمی، کناره‌گیری از گفت‌وگو، دور از دیگران ایستادن و ... .
علائم هراس اجتماعی در سه دستۀ رفتاری، هیجانی و جسمی جای می‌گیرند.
برخی نشانه‌های رفتاری هیجانی عبارت‌اند از: ترس از موقعیتی که در آن قضاوت شوند، ترس شدید از تعامل با غریبه‌ها، مرور موقعیت‌های اجتماعی گذشته و تحلیل رفتار خود، انتظار وقوع نتایج فاجعه‌آمیز برای انجام یک رفتار اشتباه در جمع و نظایر این‌ها.
نشانه‌های جسمی این اختلال می‌تواند به‌صورت زیر ظاهر شود: سرخ شدن، ضربان قلب بالا، لرزش، عرق کردن، حالت تهوّع و دل‌پیچه، نفس‌تنگی و تنش عضلانی.
زمان بروز اختلال اضطراب اجتماعی معمولاً در اواخر دورۀ کودکی و اوایل نوجوانی (10 20 سالگی) است و در بین زنان و مردان به‌طور یکسان دیده می‌شود.
علّت هراس اجتماعی
علّــت قطعــی اختـلـال اضطــراب اجتماعــی ناشــناخته اســت، امــا محقّقــان بــر ایــن باورنــد کــه عــدم تعــادل شــیمیایی در برخــی بخش‌های مغــز، کــه تنظیــم‌کننــدۀ تفکّــر و خلــق‌انــد، بــه ایــن اختلــال دامــن می‌زنــد. چیــزی کــه محقّقــان دربــارۀ اختلــال اضطــراب اجتماعــی می‌داننــد ایــن اســت کــه ایــن بیمــاری ارثــی اسـت و در بعضـی‌هـا بعـد از تجربـۀ یـک رویـداد آسـیب‌زا در دوران کودکــی، اضطــراب و تــرس به‌وجــود می‌آیــد.
در درمان اختلال اضطراب اجتماعی از چه روش‌هایی می‌توان استفاده کرد؟
روش‌های درمانی در درمـان ایـن اختـلال شامل رویکردهای رفتاری و شناختی و دارودرمانــی است:
رویکرد رفتاری
این رویکرد به معنای مواجهۀ فرد با شیء یا موقعیت ترسناک است که حسّاسیت‌زدایی منظّم اولین درمان رفتاری‌ای است که به‌طور گسترده به‌کار گرفته می‌شود. مواجهه برای درمان هراس اجتماعی درمان مؤثّری است که در این روش تمرین شخص با درمانگر یا در گروه‌های درمانی کوچک قبل از قرارگرفتن در موقعیت‌های اجتماعی عمومی‌تر شروع می‌شود. همچنین در روشی با عنوان آموزش مهارت‌های اجتماعی، آموزش مهارت‌هایی از قبیل ابراز وجود، تماس چشمی، ارتباط کلامی و غیرکلامی، جرئت‌ورزی، کنترل خشم و پرداختن به تعارضات می‌تواند به اشخاص دچار اضطراب اجتماعی کمک کند تا ارتباط خود را بهبود بخشند و اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشند.
همۀ ما تجربۀ اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی را داشته‌ایم، اما معمولاً این اضطراب خیلی شدید نیست و حتی ممکن است عملکرد فرد را ارتقا بخشد. اما در برخی افراد اضطراب حین حضور در موقعیت‌های اجتماعی آنقدر زیاد می‌شود که ممکن است نشانه‌های فیزیولوژیک، شناختی و هیجانی از خود نشان دهند.
رویکرد شناختی
این رویکرد آگاه ساختن شخص به درک این موضوع است که ترس مرضی‌اش بیش از حد یا نامعقول است، اما این چیزی است که اغلب افراد مبتلا به این اختلال از آن آگاهی دارند. در این روش سعی بر این است که باور شخص ـ که دیگران او را منفی ارزیابی می‌کنند ـ به چالش کشیده شود، درنتیجه به شخص کمک می‌کند تا درمورد حسّ ارزشمندی خود متّکی به تأیید دیگران نباشد.
درمان دارویی
همانند بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات دیگر داروهایـی وجـود دارد کـه می‌تـوان در درمـان اختلال اضطراب اجتماعـی از آن‌ها بهره برد. استفاده از برخی داروهای اضطراب‌زدا و ضدّافسردگی، که پزشک تجویز می‌کند، به بهبود علائم هراس کمک می‌کند. گفتنی است همـراه شـدن درمـان دارویـی بـا روان‌درمانـی در رونـد بهبـود بیمــاران مؤثّر است.
اختلال اضطراب اجتماعی یک بیماری پزشکی است و روش‌هایی در دسترس است که کمک می‌کند تا فرد مبتلا، بر افکار و احساساتش کنترل داشته باشد.
