چسبندگی جفت مشکلی جدّی و خطرناک در بارداری است و زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی و سایر قسمت‌های جفت در هنگام رشد خیلی در دیوارة رحم فرو روند. معمولاً بعد از به دنیا آمدن نوزاد، جفت از دیوارة رحم جدا می‌شود، ولی در مشکل چسبندگی جفت، تمام و یا قسمتی از جفت، محکم به دیوارة رحم می‌چسبد و از آن جدا نمی‌شود. چسبندگی جفت می‌تواند باعث خونریزی رحم در طیّ سه ماهة سوم بارداری و کم‌خونی شدید مادر بعد از زایمان شود.
چسبندگي‌هاي غيرطبيعي جفت
در موارد بسیار نادر، جدایی جفت از رحم به تأخیر می‌افتد، چون جفت به‌طور غیرمعمول به محلّ لانه‌گزینی می‌چسبد؛ در نتیجه یک یا چند کوتیلدون به‌طور محکم به دسیدوای قاعده‌ای ناقص و یا حتّی به میومتر می‌چسبد. وقتی جفت به این صورت محکم لنگر می‌اندازد، این حالت، سندرم جفت آکرتا نامیده می‌شود.
اصطلاح جفت آکرتا، برای توصیف هرگونه چسبندگی غیرطبیعی جفت در هر جای رحم به کار برده می‌شود. واژة Accereta به معنای چسبندگی و ادغام است. سندرم جفت آکرتا به دلیل فقدان کامل یا نسبی لایة پایه و تکامل ناقص لایة نیتابوخ ایجاد می‌شود. در صورت فقدان لایة اسفنجی دسیدوا به‌طور کامل یا نسبی، خطّ فیزیولوژیک جدایی از لایة اسفنجی دسیدوا موجود نیست. در نتیجه تعدادی از کوتیلدون‌ها به‌شدّت به این لایه می‌چسبند.
سطح درگیر ناحیة جایگزینی جفت و عمق رشد بافت‌های ترفوبلاستیک در زنان مختلف متفاوت است، ولی همة جفت‌های مبتلا به این سندرم خونریزی‌های زیادی ایجاد می‌کنند.
سندرم آکرتا به یکی از جدّی‌ترین مشکلات مامایی تبدیل شده و احتمال ایجاد آن با سابقة جرّاحی قبلی رحم مرتبط است. در حال حاضر با روند رو به افزایش و تعداد بالای موارد سزارین، شیوع این سندرم به شکل اپیدمی درآمده است.
انواع سندرم جفت آکرتا براساس عمق رشد پایة جفتی طبقه‌بندی می‌شوند. در جفت آکرتا پرزها به لایة عضلانی رحم (میومتر) چسبیده‌اند و در جفت اینکرتا پرزها به درون لایة عضلانی تهاجم دارند. در جفت پرکرتا پرزها از درون میومتر نفوذ می‌کنند و به لایة سروزی می‌رسند و یا از آن هم عبور می‌کنند.
عوامل افزایش‌دهندة خطر ابتلا به چسبندگی جفت
چسبندگی جفت می‌تواند در اثر وجود ناهنجاری در دیوارة داخلی رحم بروز کند که معمولاً به دلیل زخمی شدن دیوارة رحم در اثر عمل سزارین و یا سایر عمل‌های جرّاحی رحم است. جای زخم روی دیوارة رحم باعث می‌شود که جفت به‌طور غیرعادّی به اعماق دیوارة رحم فرو رود. البته گاهی اوقات هم بدون سابقة انجام عمل جرّاحی رحم و یا سزارین، چسبندگی جفت بروز می‌کند.
عوامل زیر خطر ابتلا به چسبندگی جفت را در بارداری زیاد می‌کنند:
- سابقة قبلی انجام عمل جرّاحی رحم مانند سزارین، برداشتن میوم، کورتاژ
- جفت سر راهی.
علائم سندرم جفت آکرتا
در سه ماهة اول و دوم بارداری به‌طور معمول با خونریزی تظاهر می‌کند که نتیجة وجود جفت سر راهی است. باید قبل از زایمان با سونوگرافی شناسایی شود. حسّاسیت سونوگرافی داپلر از سونوگرافی واژینال بیشتر است. در صورتی که فاصلة بین لایة سروز مابین رحم و مثانه و عروق پشت جفت کمتر از یک میلی‌متر باشد و اگر داخل جفت حفره‌های بزرگ وجود داشته باشد، به این موضوع مشکوک می‌شویم. از MRI می‌توان در کنار سونوگرافی استفاده کرد که درجة تهاجم و درگیری احتمالی مثانه را نیز مشخّص می‌کند.
نکتة مهم: تصمیم مهم در این موارد انتخاب بهترین بیمارستان برای انجام وضع حمل است. تمهیدات ضروری مورد نظر عبارت‌اند از: امکانات جرّاحی، بیهوشی، بانک خون و جرّاح زنان و زایمان و یا انکلوژیست زنان. همچنین امکان مشاورة جرّاحی، ارولوژی و رادیولوژی باید فراهم باشد.
