آیا درد شكم در بارداری طبيعي است؟
چهارشنبه 3 بهمن 1403
آیا هنوز در ماه‌های نخست بارداری هستید و احساس می‌کنید که زیر دلتان به‌شدّت درد دارد؟
بارداری با دردهای ریزودرشتی همراه است که دل‌درد یکی از آن‌هاست. این مشکل در اکثر موارد طبیعی و بی‌خطر است، امّا بهتر است به آن بی‌توجّه نباشید و حتماً با پزشکتان مشورت کنید. در این نوشتار به برخی از سؤالات رایج در مورد دلایل دل‌درد و روش‌های تسکین آن در بارداری اشاره شده است.
آیا دل‌درد و انقباض عضلات زیر شکم در طول بارداری طبیعی است؟
بله، درواقع داشتن چنین حالاتی طبیعی است؛ ماهیچه‌ها، عضلات و عروق در طول بارداری دستخوش تغییراتی می‌شوند و احساس درد کاملاً طبیعی است. همچنین درد ممکن است به دلیل کشیده شدن لیگامانهای رحمی باشد که در ادامه دربارة آن توضیح داده می‌شود.
برای تسکین درد چه می‌توان کرد؟
در طول بارداری بافت‌هایی که به استخوان متّصل هستند، کمی شل‌تر می‌شوند؛ در نتیجه هنگام حرکت، احساس درد و انقباضات شدید، به‌خصوص در پهلوها دارید. این درد گاهی در پهلوی راست بیشتر احساس می‌شود، چون با بالا رفتن سنّ بارداری و افزایش وزن جنین، رحم به سمت راست گرایش می‌یابد. برای تسکین درد بهترین کار این است که مادر باردار بنشیند و استراحت کند و یا به سمتی که درد ندارد، دراز بکشد و پاها را کمی بالاتر از زمین قرار دهد. استراحت به تسکین درد کمک می‌کند. گاهی نیز برقراری رابطة جنسی و ارگاسم باعث انقباضات عضلانی و کمردرد می‌شود. ماساژ شکم بعد از ارگاسم به کاهش درد کمک می‌کند.
اگر انقباضات و درد با علائم دیگری همراه بود، چه کنیم؟
گاهی دردهای شکمی ارتباطی با بارداری ندارند، مانند آپاندیسیت، عفونت ادراری، مشکلات کلیه و کیسة صفرا و دردهای فیبروم‌های رحمی. اگر دل‌درد با استراحت بهتر نشد و با سوزش ادرار، دفع خون در ادرار، تهوّع، استفراغ، تب‌ولرز و ترشّحات غیرمعمول واژن و لکّه‌بینی همراه بود، حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
درد شکم در دوران بارداری شامل چه مواردی است؟
حاملگی خارج رحمی
حاملگی خارج رحمی زمانی اتّفاق می‌افتد که تخمک لقاح‌یافته در جایی خارج از رحم لانه‌گزینی کند که این محل معمولاً در یکی از لوله‌های فالوپ است. این عارضه در سه ماهة اول حاملگی یا قبل از اینکه بیمار بداند حامله است، رخ می‌دهد. این عارضه در صورتی که درمان نشود، می‌تواند پارگی لولة رحمی و حتّی مرگ را به دنبال داشته باشد. در صورتی که هر کدام از این علائم را داشتید، با پزشکتان تماس بگیرید:
درد و ناراحتی شکمی و لگن، لکّه‌بینی، خونریزی واژینال (که می‌تواند قرمز یا قهوه‌ای، فراوان یا اندک، مداوم یا متناوب باشد)، دردی که با سرفه کردن و اجابت مزاج بدتر شود یا احساس درد روی شانه.
اگر به‌طور شدید خونریزی کردید و نشانه‌های شوک داشتید (سرگیجه، غش، رنگ‌پریدگی و پوست مرطوب) سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
سقط جنین
سقط جنین به معنی از دست دادن جنین قبل از هفتة بیستم بارداری است. خونریزی به صورت لکّه‌بینی و خونریزی واژینال اولین علامت آن است. سپس بعد از چند ساعت یا گاهی چند روز، درد شکمی رخ می‌دهد. درد ممکن است به صورت کرامپی بگیرد و از بین برود یا ریتمیک باشد. در بعضی از بیماران به صورت کمردرد و احساس فشار در لگن (شبیه دردهای قاعدگی یا اغلب شدیدتر) است. در صورت مشاهدة خونریزی و درد شدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
زایمان زودرس
زایمان زودرس به زایمان قبل از هفتة 37 بارداری در حاملگی تک‌قلو گفته می‌شود و انقباضات رحمی باعث باز شدن و اتّساع دهانة رحم شود. افزایش ترشّحات واژن یا تغییر قوام آن (به‌ویژه آبکی، موکوسی یا چسبناک، خونی، حتّی اگر فقط کمی صورتی یا آغشته به خون باشد)، لکّه‌بینی، خونریزی واژینال، دردهای شبیه قاعدگی یا بیش از چهار انقباض در ساعت، کمردرد به‌ویژه در صورتی که سابقة کمردرد نداشته باشید از علایم شروع زایمان است.
دکولمان جفت یا کندگی جفت
به جدا شدن نسبی یا کامل جفت از رحم قبل از به دنیا آمدن جنین دکولمان جفت گفته می‌شود. علائم این عارضه متغیّر است. گاهی اوقات با خونریزی ناگهانی آشکار می‌شود، امّا در مواردی هم ممکن است خونریزی واضح و قابل توجّهی وجود نداشته باشد. گاهی هم ممکن است با پارگی کیسة آب همراه باشد یا مایع آمینوتیک خونی شده باشد. در اغلب موارد بیمار درد رحمی، کمردرد و انقباضات متعدّد دارد و گاهی هم رحم در حالت منقبض شدن می‌ماند و تحرّک جنین کم می‌شود. با مشاهدة موارد فوق باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
پره‌اکلامپسی
عارضه‌ای است که سبب بروز اسپاسم و تغییرات دیگر در عروق خونی می‌شود و می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن از جمله کبد، کلیه، مغز و جفت را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص این عارضه با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار بعد از هفتة بیستم حاملگی صورت می‌گیرد. بیمار دچار تورّم صورت و اطراف پلک‌ها، تورّم دست‌ها و پاها می‌شود. احتباس آب باعث افزایش ناگهانی و سریع وزن می‌شود. در پره‌اکلامپسی شدید بیمار ممکن است درد و حسّاسیت در قسمت فوقانی شکم، سردرد شدید، اختلال دید (تاری دید یا دیدن نقاط شناور)، تهوّع و استفراغ هم داشته باشد. در صورت بروز این علائم به پزشک مراجعه کنید.
حاملگی احتمال عفونت ادراری و عفونت کلیوی را افزایش می‌دهد. علائم عفونت ادراری شامل سوزش ادرار، درد ناحیة لگنی و تحتانی شکم، تکرّر ادرار غیرقابل کنترل و ادرار بدبو و کدر است. در صورت مشاهدة هر کدام از علائم ذکرشده به پزشک مراجعه کنید، زیرا عفونت ادراری اگر درمان نشود، می‌تواند باعث زایمان زودرس شود. علائم انتشار عفونت به کلیه‌ها نیازمند مراجعه به اورژانس است. این علائم شامل تب بالا همراه با لرز و تعریق، درد ناحیة کمر و پهلوها، تهوّع، استفراغ و وجود خون در ادرار است.
عوامل متعدّد دیگری نیز می‌توانند سبب درد شکمی شوند که ارتباطی با حاملگی ندارند، مثل آپاندیسیت، مسمومیت غذایی، سنگ‌های کلیوی، هپاتیت، بیماری‌های کیسة صفرا، پانکراتیت و انسداد روده.
شایع‌ترین مشکلات کم‌اهمّیتی که درد شکمی ایجاد می‌کنند، عبارت‌اند از:
دل‌پیچه و نفخ
دل‌پیچه و نفخ در زمان حاملگی بیشتر دیده می‌شود، زیرا هورمون‌ها و نیز فشار رحم روی معده و روده‌ها سبب کند شدن کار دستگاه گوارش می‌شود.
یبوست
یبوست از دیگر عوامل شایع درد شکمی در دوران بارداری است که بر اثر کاهش حرکات روده‌ای و فشار رحم روی رکتوم ایجاد می‌شود.
درد لیگامان گرد
این درد معمولاً دردی خفیف، ناگهانی و تیز یا مستمر و مبهم است که در هر دو قسمت تحتانی شکم یا به صورت عمقی در کشالة ران احساس می‌شود و معمولاً در سه ماهة دوم شروع می‌شود. علّت آن کشیده شدن و ضخیم شدن لیگامان‌هایی است که رحم را در لگن نگه می‌دارند. درد ممکن است مثل فرورفتن یک چیز تیز به بدن، به‌خصوص هنگام تغییر ناگهانی وضعیت، نظیر بلند شدن از تخت یا سرفه کردن یا غلت زدن در تختخواب باشد. ممکن است درد بیمار بعد از فعّالیت بدنی روزانه زیاد شود. اگر درد با استراحت باز هم ادامه داشت، با پزشک خود مشورت کنید.
