اعتیاد اینترنتی و عواقب آن
دوشنبه 28 آبان 1403
امروزه با توجّه به پیشرفت تکنولوژی و اینترنت و گسترش فضای مجازی، علاوه بر دسترسی به اطّلاعات، بهبود وضعیت اطّلاع‌رسانی، دسترسی آسان به مطالب و اخبار جدید با یک‌سری مشکلات در این زمینه مواجه‌ایم، ازجمله: اعتیاد اینترنتی، اعتیاد به دنیای مجازی و سریال‌های شبکه‌های خاص. اکثر افراد وقتی واژۀ «اعتیاد» را می‌شوند، ناخودآگاه موادّ مخدّر، سیگار، الکل و ... در ذهنشان تداعی می‌شود، در حالی که اعتیاد به هر چیزی ممکن است باشد. اعتیاد به فضای مجازی نیز یکی از انواع اعتیادهاست؛ فرد خود را به چک‌کردن لحظه‌به‌لحظۀ فضای مجازی در رایانه، گوشی و ... ملزم می‌داند؛ به‌طوری که حتّی شغل، تحصیل، زندگی شخصی، همسر و فرزندان و به‌طور خلاصه کلیۀ ابعاد زندگی تحت تأثیر این اعتیاد قرار می‌گیرد و کیفیت در کارها و روابط پایین می‌آید. همچنین بی‌قراری و تنش در فرد ایجاد می‌شود. وقتی فرد بیشتر وقت خود را در فضای مجازی می‌گذراند، یا صرف سریال‌های‌شبکه‌های خاص ماهواره‌ای می‌کند، عملاً وقتی برای رسیدن به سایر کارها و وظایف خود نخواهد داشت؛ این موضوع رفته‌رفته روی روابط بین‌فردی، به‌خصوص روابط با همسر و فرزندان -در افرادی که متأهّل‌اند- تأثیر می‌گذارد. باید متذکّر شویم که اغلب شروع این نوع اعتیاد به دلیل تنهایی افراد، نداشتن رابطۀ رضایت‌بخش در دنیای واقعی و زندگی زناشویی است، یعنی افراد به جای حل کردن مشکلشان از هم فاصله می‌گیرند و خود را سرگرم گروه‌ها و کانال‌ها در فضای مجازی اینترنت و سریال‌ها می‌کنند.
این کار در ابتدا حالت اعتیاد ندارد و برایشان جذّاب و رضایت‌بخش است، ولی بعد از مدّتی دیگر بخشی از زندگی‌شان می‌شود و نمی‌توانند آن را کنترل کنند، مثل اعتیاد به موادّ مخدّر که ابتدا فقط سوء مصرف دارد و معمولاً در این مرحله می‌گویند: تفریحی مصرف می‌کنیم و کنترل آن دست خودمان است، ولی به‌تدریج تبدیل به اعتیاد می‌شود و فرد دیگر بدون مادّۀ مصرفی قادر به زندگی نیست. اعتیاد به فضای مجازی نیز همین حالت را دارد؛ چه بسا پرونده‌هایی که در هفته به دست ما می‌رسد که گزارش بالا رفتن آمار خیانت و کلاهبرداری‌ها در همین فضای مجازی را اعلام می‌کنند و متأسّفانه روز‌به‌‌روز در حال گسترش است. خانواده جامعۀ کوچکی است که اگر تک‌تک این جوامع کوچک درگیر این اعتیاد شوند و رابطۀ زوجین تحت تأثیر این موضوع قرار بگیرد، از آنجا که کلّ جامعه را همین خانواده‌ها تشکیل می‌دهند، اگر به این ترتیب پیش برود، رو به نابودی خواهد رفت. فرزندان طلاق و خانواده‌های از هم پاشیده نمی‌توانند از سلامت روانی برخوردار باشند. افرادی که با چنین مشکلاتی مراجعه می‌کنند، معمولاً با همه کشمکش و درگیری دارند و اعلام می‌کنند که این راه ما را از تنهایی نجات می‌دهد و قادر به ترک و کنار گذاشتن آن نیستیم. همچنین شاهد گزارش‌هایی هستیم مبنی بر اینکه دیگر وقت رسیدگی به خود، همسر و فرزند را آن‌طور که باید ندارم و مشکلاتی این چنینی... .
پذیرش اشتباهات، آگاهی از باورهای غلط و اصلاح آن و رویارویی با دنیای واقعی راه حلّ مشکلات است. دنیای مجازی همان‌طور که از اسمش پیداست، مجازیست و نه تنها راه چاره نیست، بلکه مشکلی جدید را به زندگی ما اضافه می‌کند.
راه حل این نیست!
وقتی به هر دلیل مشکلاتی بین زوجین اتّفاق می‌افتد، به جای فاصله‌گرفتن و اجتناب باید اصل مشکل را حل کنند، نه اینکه مشکل دیگری را به مشکلات اضافه کنند. درواقع در مورد متأهّلان باید روی رابطۀ زوجین و نحوۀ حلّ مشکلات کار کرد. گاهی از دید خانواده‌ها مشکل اساسی است و قادر به حل آن نیستند، در حالی که با کمک گرفتن از متخصّصان این رشته می‌توانند با موفّقیت این بحران‌ها را پشت سر بگذارند. همان‌طور که ما وقتی جسممان بیمار می‌شود، به عنوان مثال برای مشکلات قلبی خوددرمانی نمی‌کنیم و به متخصّص قلب مراجعه می‌کنیم، برای حلّ مشکلات مربوط به روح و روان نیز خوددرمانی راه چاره نیست.
بعضی افراد مسائل مربوط به روح و روان را جدّی نمی‌گیرند و اغلب سعی دارند خوددرمانی کنند که البته در بیشتر موارد منجر به بدتر شدن حال خود و نابود کردن زندگی‌شان خواهد شد. اعتیاد به دنیای مجازی نیز مانند انواع دیگر اعتیاد نیاز به درمان دارد. اگر مواردی را که ذکر شد، در خود می‌بینید، سریعاً برای درمان اقدام کنید و به متخصّص مربوط در این زمینه (روانشناس) مراجعه کنید.
مواردی که اعتیاد فرد را به دنیای مجازی نشان می‌دهد، عبارت‌اند از:
بی‌قراری و وابستگی به فضای مجازی، اینترنت و سریال‌ها
ناتوانی در جداشدن از فضای مجازی
مشکلات در تنظیم وقت و رسیدگی به سایر امور
مشکل‌داشتن با همه و این تفکّر که فضای مجازی تنها راه نجات من است.
احساس نیاز به درد دل با افراد ناشناس در دنیای مجازی به جای حلّ مشکلات و سایر موارد مشابه.
از پیشرفت علم و تکنولوژی باید در جهت بهبود روابط استفاده کرد، امّا اگر استفاده نادرست باشد، مشکلاتی ایجاد می‌شود که توضیح داده شد. پس بهتر است به جای اجتناب از حلّ مشکلات و کناره‌گیری از دنیای واقعی، برای درمان اقدام کنیم. راه و رسم درست زندگی‌کردن را یاد بگیریم. هیچ‌کس بی‌ایراد نیست. گاهی با آموزش صحیح می‌توان ورق جدیدی از زندگی را دید و از زندگی لذّت برد. پذیرش اشتباهات، آگاهی از باورهای غلط و اصلاح آن و رویارویی با دنیای واقعی راه حلّ مشکلات است. دنیای مجازی همان‌طور که از اسمش پیداست، مجازیست و نه تنها راه چاره نیست، بلکه مشکلی جدید را به زندگی ما اضافه می‌کند.
