نقش ورزش در سلامتی کودکان و نوجوانان
دوشنبه 11 اردیبهشت 1402
معمولاً كودكان و نوجوانان به‌طور كامل فعال و با تحرّك نیستند. بچه‌ها باید به ورزش‌هایی بپردازند كه برای بهبود بیماری‌های قلبی و ارتقای سلامتی طولانی‌مدت آن‌ها مفید باشد.
چگونه ورزش سلامتی کودکان را تأمین می‌کند؟
کنترل وزن
ارتباط بین فعالیت فیزیکی و چاقی در سن پایین کاملاً مشخص نیست و تحقیقات مربوط به آن هم نتایج ثابتی را در اختیار متخصصان قرار نمی‌دهد. با این حال، درصورت افزایش وزن، با تحرّک و کاهش مصرف کالری می‌توان وزن را کاهش داد. نگرانی افزایش وزن بین کودکان و نوجوانان کاملاً بجا و منطقی است. بچه‌های چاق در معرض بیماری‌های زیر قرار دارند: فشار خون، دیابت نوع دوم، نامنظمی هورمون رشد مشکلات تنفّسی و استخوان. این بیماران از فقدان اعتمادبه‌نفس و روابط اجتماعی نیز رنج می‌برند.
رشدونمو استخوان
ورزش باعث تأثیرات ثابت در رشدونمو استخوان می‌شود. فعالیت بدنی خطر ابتلا به پوکی استخوان را ـ با افزایش غلظت مواد معدنی ـ کاهش می‌دهد. تحقیقات انجام‌شده درمورد ۴۰ پسر بالغ، که به‌مدت ۳۰ دقیقه و سه بار در هفته به ورزش می‌پرداختند، حاکی از آن بود که حجم استخوان کمر و پا، و غلظت مواد معدنی در بدن آن‌ها دو برابر کسانی است که تحرّک کمتری داشتند. نتیجۀ این تحقیق در مورد ۴۵ زن نابالغ هم مثبت بود. محققان معتقدند که میزان حجم استخوان حتی پس از توقف ورزش کاهش نمی‌یابد. آن‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که انجام حرکت‌های ورزشی قبل از سن بلوغ درصد شکستگی استخوان را پس از سن یائسگی کاهش می‌دهد.
مراقبت از قلب و رگ‌های خونی
اغلب، بیماری‌های قلبی ـ عروقی در بزرگسالان نمایان می‌شود، با وجود این، در سن پایین هم ممکن است که با آن‌ها مواجه شویم. تحقیقات نشان می‌دهد که ورزش‌های هوازی در جلوگیری از بیمارهای قلبی ـ عروقی بزرگسالان بسیار مؤثر است، اما درمورد بچه‌ها هنوز نامشخص است. با توجه به آخرین شواهد، ورزش در بهبود افسردگی و اضطراب بزرگسالان وکودکان بسیار مؤثر است. فعالیت بدنی یکی از راهکارهای مبارزه با هیجان روحی است. با توجه به بررسی‌های انجام‌شده درمورد ۲۲۰ بزرگسال زن مضطرب و نگران، آن دسته از افرادی که در برنامه‌های ورزشی سخت شرکت می‌کنند کمتر از تنش‌های فیزیکی و روحی رنج می‌برند.
برنامه‌ریزی
مهم‌ترین نکته برای پزشکان این است که به‌طور مثبت تمایل جوانان را به ورزش زیاد کنند و نیز دریابند که هر فعالیت بدنی برای فرد خاصی مناسب است. کودکان ناتوان نسبت به هم‌سن‌وسالان توانای خود کمتر با ورزش آشنایی دارند. جالب اینکه این افراد برای افزایش قدرت بدنی و تناسب اندام خود به ورزش بیشتری هم نیازمندند. به‌جز کودکان معلولی که در سازمان‌های ملی و جهانی مثل المپیک فعالیت دارند، بقیه از تحرّک بدنی اندکی برخوردارند، بنابراین باید تک‌تک افراد، مدارس و مؤسسات مختلف نهایت سعی خود را بکنند تا روز به روز این انگیزۀ مثبت را بین آن‌ها افزایش دهند. پزشکان می‌توانند با تهیۀ فهرستی از فعالیت‌ها به‌میزان مصرف انرژی و تحرّک بدنی بیماران پی ببرند. درضمن این روش به پزشکان کمک می‌کند تا ورزش‌هایی را پیشنهاد کنند که متناسب با سن، اندام، علاقه و موقعیت بدنی افراد باشد.
معمولاً كودكان و نوجوانان به‌طور كامل فعال و با تحرّك نیستند. بچه‌ها باید به ورزش‌هایی بپردازند كه برای بهبود بیماری‌های قلبی و ارتقای سلامتی طولانی‌مدت آن‌ها مفید باشد.
معمولاً فهرست سؤالات به شرح زیر است:
• آموزش‌های بدنی که شامل کلاس‌های ورزشی مداوم و انواع فعالیت‌هاست؛
• ورزش‌های هوازی مثل دویدن و فوتبال، و فعالیت‌های غیرهوازی مثل بیس‌بال؛
• ورزش‌های تفریحی و جسمانی دیگر مانند اسکیت، راهپیمایی و فعالیت‌های شدید بدنی.
قابل توجه است که هیچ ورزشی به‌تنهایی برای سلامت جسمانی و روانی نوجوانان و کودکان مفید نیست. این نکته بسیار مهم است که با کمک اولیا بتوانیم فعالیت‌های بدنی‌ای را انتخاب کنیم که با سن و توانایی فیزیکی بچه‌ها متناسب باشد. یکی از اهداف اصلی متخصصان این است که بتوانند۳۰ دقیقه ورزش سبک و آرام را در اکثر روزهای هفتۀ دانش‌آموزان بگنجانند. پیاده‌روی و پیمودن پله باعث تناسب همه‌جانبه و سلامت روزافزون می‌شود. ورزش‌های سنگین بین اکثریت افراد جامعه شایع است و حتی کودکان نابالغ هم می‌توانند با حداقل خطر و بدون هیچ‌گونه آسیب به استخوان‌ها، عضلات و مفاصل نتایج خوب و مثبتی کسب کنند. البته باید دقت کنیم؛ نظارت دقیق و همه‌جانبه در انجام حرکت‌های فیزیکی بسیار مهم است. بچه‌ها نباید اجسام سنگین بلند کنند. درضمن باید تا رشد کامل اسکلت بدنشان از پرتاب وزنه خودداری کنند.
گاهی اوقات پزشکان بچه‌ها را به انجام ورزش‌هایی تشویق می‌کنند که متناسب با توانایی و میزان آسیب‌پذیری آن‌هاست. متخصصان به افراد مبتلا به بیماری ضعف رباط‌ها پیشنهاد می‌کنند تا بیشتر به شنا و دوچرخه‌سواری بپردازند و از ورزش‌هایی مثل بسکتبال، که منجر به پیچ‌خوردگی می‌شود، اجتناب کنند.
