ناشتا كردن بيمار پیش از جرّاحي

پزشکی و سلامت

ناشتا كردن بيمار پیش از جرّاحي

شنبه 16 اردیبهشت 1402

نویسنده دکتر کاوه ماهوتی زرعی
متخصّص بیهوشی و مراقبت‌های ویژه

امروزه در استان ما ـ گیلان ـ در بیمارستان‌های دولتی، خصوصی و کلینیک‌های جراحی محدود، تعداد زیادی عمل جراحی همراه با بیهوشی انجام می‌‌شود. برای جلوگیری از استفراغ مواد غذایی خورده‌شده و ورود آن‌ها به راه هوایی و ریه‌ها، همچنین جلوگیری از نارسایی تنفسی و سندروم مندلسون، پنومونی و آبسۀ ریوی، بیماران را بر پایۀ جدولی از خوردن و آشامیدن منع می‌‌کنند که به آنNPO می‌‌گویند. این زمان ناشتایی را Nil per os، Nulla per os و در انگلیسیNo per oral می‌‌گویند.

این اندیشه که زمان ناشتایی هرچه طولانی‌تر باشد بهتر است، جملۀ نادرستی است. زمان ناشتایی طولانی، به‌ویژه در کودکان و شیرخواران ایجاد دهیدارتاسیون (کاهش آب بدن) و هایپوگلایسمی ‌‌(کاهش قند خون) می‌کند. از سویی PH و حجم معده در بیمارانی که 2 ساعت پیش از عمل مایعات صاف خورده‌اند، با آن‌هایی که 6 ساعت چیزی نخورده‌اند تفاوتی ندارد.

درکل، آسپیراسیون غذا بدون ارتباط با بیهوشی در شیرخواران یک مورد از ۹۰۰۰، تا یک مورد در ۲۵۰۰۰ مورد متفاوت است. شیرخواران موارد بسیار جزئی از آنچه را آسپیره می‌‌کنند، معمولاً تحمل می‌‌کنند و بی‌علامت هستند، ولی اگر حجم آسپیراسیون بالا برود، زندگی کودک به خطر می‌‌افتد.

سن	شیر و جامدات	مایعات صاف‌شده
کم‌تر از 6 ماه	4 ساعت پیش از عمل	2 ساعت پیش از عمل
3 تا 36 ماه	6 ساعت پیش از عمل	3 ساعت پیش از عمل
بیش از 36 ماه	8 ساعت پیش از عمل	3 ساعت پیش از عمل

مدت زمان توصیه‌شده برای NPO

دو ساعت پیش از عمل جراحی: مایعات شفاف، مانند آب، آب‌میوۀ بدون پالپ، چای (بهتر است آخرین وعدۀ نوشیدن بیش‌تر از یک لیوان یا 240 سی‌سی نباشد)؛

نکته: داروهای خوراکی باید همراه با آب یا سایر مایعات شفاف، طبق برنامۀ معمول، نهایتاً تا دو ساعت قبل از عمل جراحی مصرف شوند. درمورد داروهایی که باید همراه با غذا مصرف شوند، حداکثر هشت ساعت پیش از برنامۀ عمل نباید مصرف شوند.

چهار ساعت پیش از عمل جراحی: شیر مادر؛
شش ساعت پیش از عمل جراحی: مایعات غیرشفاف، مانند سوپ، شیر خشک، شیر گاو، مکمل‌های غذایی خوراکی (نکته: آب پرتقال جزء مایعات غیرشفاف است)؛

هشت ساعت پیش از عمل جراحی: غذای جامد، مانند شکلات، غذاهای حاوی گوشت، انواع پنیرها، بستنی و... ؛

امروزه در استان ما ـ گیلان ـ در بیمارستان‌های دولتی، خصوصی و کلینیک‌های جراحی محدود، تعداد زیادی عمل جراحی همراه با بیهوشی انجام می‌‌شود. برای جلوگیری از استفراغ مواد غذایی خورده‌شده و ورود آن‌ها به راه هوایی و ریه‌ها، همچنین جلوگیری از نارسایی تنفسی و سندروم مندلسون، پنومونی و آبسۀ ریوی، بیماران را بر پایۀ جدولی از خوردن و آشامیدن منع می‌‌کنند که به آن NPO می‌‌گویند.

نکتۀ بسیار مهم: داروهای زیر حداقل هشت ساعت پیش از عمل جراحی نباید به بیمار داده شوند:

آنتی اسید،
ملین‌ها،
مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE-Is) مانند کاپتوپریل، انالاپریل.

این توصیه‌ها برای تمام عمل‌های جراحی کاربرد دارند که با بیهوشی عمومی ‌‌یا موضعی یا حتی با خواب‌آور و ضد درد انجام می‌‌شوند.

بر پایۀ دو نگاره می‌‌توان زمان ناشتایی درست را برای هر بیمار برگزید و پزشک و پرستار باید با ریزبینی برای بیمار اهمیت ناشتایی را بیان کنند و در پروندۀ بیمار بنویسند.

درمورد کودکان، باید برای پدر و مادرشان توضیح داد و برای افراد ناتوان، سال‌خوردگان و بیماران روانی به پرستار یا نگهدارندۀ آن‌ها شرح داد.

بیمارستان نیز، غذا و انواع مناسب غذاهای صاف‌شده را در اختیار دارد که با دستور پزشک در زمان مناسب به بیمار داده می‌شود. بیماران باید از دستورات پزشک و پرستار پیروی کنند و به هیچ‌وجه خارج از برنامۀ غذایی چیزی نخورند.